Aagam 45 Anuyogdwaar Haaribhadriyaa Vrutti

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 78

आगम
(४५)
“अनुयोगद्वार"- चूलिकासूत्र-२ (मूलं+वृत्तिः )
........ मूलं [१२९-१३०] / गाथा [५७-८२] ...... मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र - [४५], चूलिकासूत्र -२] “अनुयोगद्वार" मूलं एवं हरिभद्रसूरिजी-रचिता वृत्ति::
प्रत
S
सूत्रांक [१२९१३०] गाथा ||५७८२||
हा पदार्थप्रधाना, 'अव्ययं विभक्तिसमीप' इति (पा. २.१-६) सिद्धे विभाषाधिकारे पुनर्वचनं येषां तु समयाशब्दो मध्यवचनः तेषामप्राप्ले हारि.वृत्तौल
मामस्य मध्येनापनिर्गता अनुत्समया' इति (पा.२-१-१५) समासः, अनुप्राम, एवमणुणइयं इत्यादि, यथा एकः पुरुषः तथा बहवः पुरुषा अत्र-निप्रमाण ॥७४ ॥ 'सरूपाणामेकशेष एकविभक्का' (पा. १-३-६४) विति समानरूपाणां एकाविभाक्तियुक्ताना एकः शेषो भवति-सति समास एकः शिष्यते, अन्ये
नाम लुप्यन्ते, शेषश्न आत्मार्थे लुप्तस्य लुप्रयोः लुप्तानां वाऽर्थे वर्तते, बहुवर्येषु बहुवचनं, पुरुषी पुरुषाः, एवं कार्षापणाः, वदेतत्सामासिकं । 'से किं तं 8 तद्धितए,२ तद्धितं कर्मशिल्पादीति, तथा चाह-'कम्मे सिप्पसिलोए' इत्यादि (*१२-१४९) कर्मतद्धिवनाम दौषिकादि, तत्र दूषा: पण्यमस्य 'सदस्य पण्यं' (पा. ४-४-५१) तदिति प्रथमासमधेने, अस्येति पतपर्थे, यथाविहितं प्रत्ययः ठकू दौधिकः, एवं सूत्रं पण्यमस्य सूत्रिक इत्यादि, तथा शिल्पवद्धितनाम वर्ष शिल्पमस्य तत्र 'शिल्प' (पा. ४-४-५५) मस्मिन्नर्थे यथाविहितं प्रत्ययः ठक् वास्त्रिका, एवं संतुवायन शिल्पमस्य तांत्रिका, इह तुण्णाएति भाणितं, म चात्र तद्वितप्रत्ययो दृश्यते कथं तद्वित', उच्यते, सद्वितप्रत्ययप्राप्तिमात्रमंगीकृत्योक्तं, प्राप्तिवन तद्धितार्थेन विना भवति, अन्तः स्थगितार्थस्तद्धितार्थः, तद्धितः प्रत्ययस्तहिं केन बाधितः १, उच्यते, लोकरूडेन बचनेन, यतस्तेनार्थः प्रतीयते, येन चार्थः प्रतीयते स शब्दः, अधयाऽस्मादेव वचनादत्र जातास्तद्धिता इति तद्वितसंज्ञा, श्लाघातद्धितनाम श्रवण इत्यादि, अस्मादेव सूत्रनिबंधात् श्लाघार्थस्तद्धितार्थ इति । संयोगतद्धितमाह-राक्ष: श्वसुर इत्यादाववस्मादेव सूत्रनिबंधात् तद्धितार्थतेति, चित्रं च शब्दप्राभृतमप्रत्यक्ष चन इत्यतो न विना, समीपतद्वितनाम गिरेः समीपे नगरं गिरिनगर, अत्र अदभव' (पा. ४-२-७०) त्यण न भवति, गिरि-13।।७४॥ नगरमित्येव प्रसिद्धत्वात्, विदिशाबा: अदूरभवं पगरं वैविशं, अदूरभवेत्यण भवति, एवं प्रसिद्धत्वात् , संजूहसद्विवनाम तरंगवतीकार इत्यादि संजदो-अन्यसंदर्भकरण, शेषं पूर्ववडापनीयमिति । ऐश्वर्यतद्धितनाम 'राज्ञे त्यादि, अत्रापि राजादिशब्दनिधनमैश्वर्यमवगंतव्यं, शेष
EXSEX
दीप अनुक्रम [२०५२०४]
~78~