Aagam 45 Anuyogdwaar Haaribhadriyaa Vrutti

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 110

आगम
(४५)
प्रत
सूत्रांक
[१४५]
गाथा
||११५||
दीप
अनुक्रम [२९८]
"अनुयोगद्वार"- चूलिकासूत्र - २ (मूलं + वृत्तिः)
मूलं [१४५] / गाथा [११५]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.. आगमसूत्र - [४५], चूलिकासूत्र - [२] "अनुयोगद्वार" मूलं एवं हरिभद्रसूरिजी - रचिता वृत्तिः:
श्रीअनु० हारि. वृत्ती
॥१०६॥
मित्यादि, शब्दप्रधानत्वात् शब्दादयः शब्दनयाः शब्दमर्यऽन्यथावस्थितं नेच्छन्ति शब्देनार्थं गमयन्तीत्यर्थः, आधास्तु अर्थप्रधानत्वादनयाः, यथाकथंचिच्छन्दनार्थोऽभिधीयते इति, अर्थेन शब्दं गमयन्तीति, अतोऽन्वर्यप्रधानत्वात् त्रयाणां शब्दसमभिरूदैवम्भूतानां प्रस्थ कार्याधिकारः प्रस्थकः, तद्व्यतिरिक्तो ज्ञाता लक्षण एव गृह्यते भावप्रधानत्वाच्छन्दादिनयानां यस्य वा बलेन प्रस्थको निष्पद्यते इति स चापि प्रस्थकज्ञानोपयोगमन्तरेण न निष्पद्यत इत्यतोऽपि तज्ज्ञोपयोग एव परमार्थतः प्रस्थकमितिच, अमीषां च सर्ववस्तु स्वात्मनि वर्त्तते नान्यत्र यथा जीवे चेतना, मेयस्य मूर्त्तत्वादाधाराधेययोरर्थान्तरत्वाद् अर्थान्तरत्वे देशादिविकल्पैर्दृश्ययोगात्, प्रस्थकञ्च नियमेन ज्ञानं तत्कथं काष्ठभाजने वर्त्तेत ?, समानाधिकरणस्यैवाभावादतः प्रस्थको मानमिति वस्त्र संक्रमादपप्रयोग इत्योपयुक्तिर्विशेषयुक्तिस्तु प्रतीततन्मतानुसारतो वाच्येति, संदेतत्प्रस्थकदृष्टान्तेन से किं तं वसहिष्टान्तेन तथा नाम कश्चित्पुरुष पाटलीपुत्रादौ वसंतं कचित्पुरुषो वदेत्-क भवान् वसतीति, अत्रैव नयमताम्युच्यन्ते तत्र विशुद्धो नैगमो भणति लोके वसामि तन्निवासक्षेत्रस्यापि चतुर्दशरज्ज्वात्मकत्वाहोकादनर्थान्तरत्वात् ( लोकवास )व्यवहारदर्शनात् एवं तिर्यग् लोकजम्बूद्वीप भारतवर्षदक्षिणार्द्धमरत पाटलिपुत्र देवदत्त गृहगर्भगृदेष्वपि भावनीयं एवमुत्तरोत्तरमेदापेक्षया विशुद्धतरस्य नैगमस्य वसन् वसति तत्र तिष्ठतीत्यर्थः एवमेव यवहारस्यापि लोकव्यवहारपरत्वात् लोके च नेह वसति प्रोषित इति व्यव हारदर्शनात् संग्रहस्य विष्नपि संस्कारकोपगतः - संस्तारकारूढः शयनक्रियावान् वसति, स च नयनिरुक्तिगम्य एक एव ऋजुसूत्रस्य येण्या| काशप्रदेशेवगाढस्तेषु वसति, संस्कारकादिप्रदेशानां तदणुभिरेव व्याप्तत्वात् सत्रावस्थानादिकमुक्तं, अन्वर्थपरिप्रापितस्थं च पूर्ववत् त्रयाणां शब्दनयानामात्मनो भावे वसति, स्वस्वभावाऽनपोक्षेनैव तत्र वृत्तिकल्पनात् तदपोहे स्वेतस्थावस्तुत्वप्रसंगादिति वदेतत् वसतिष्टष्टान्तेन ॥ से किं त' मित्यादि, अथ किं तत्प्रदेशादृष्टान्तेनी, प्रकृष्टो देश: प्रदेशः, निर्विभागो भाग इत्यर्थः स एव दृष्टान्तस्तेन, नयमतानि चिन्त्यन्ते, त
~110~
नये वसति दृष्टान्तः
॥१०६॥