Aagam 45 Anuyogdwaar Haaribhadriyaa Vrutti

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 107

आगम
(४५)
प्रत
सूत्रांक
[१४३
१४४]
गाथा
||११३
११५||
दीप
अनुक्रम
[२९३
२९७]
श्रीअनु० हारि वृत्तौ
॥१०३॥
"अनुयोगद्वार"- चूलिकासूत्र - २ (मूलं + वृत्तिः)
मूलं [१४३-१४४] / गाथा [११३-११५]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.. आगमसूत्र - [४५], चूलिकासूत्र - [२] "अनुयोगद्वार" मूलं एवं हरिभद्रसूरिजी - रचिता वृत्तिः:
नानन्तरागमः वलक्षणविरहात्, किंतु परंपरागमः इत्यनेन चैकान्तापौरुषेयागमव्यवच्छेदः, पौरुपं तात्यादिव्यापारजन्यं, नभस्थेव विशिष्टशब्दानुपलब्धेः अभिव्यक्त्यभ्युपगमे च सर्ववचसामपौरुषेयत्वं भाषाद्रव्याणां ग्रहणादिना विशिष्टपरिणामाभ्युपगमाद् उक्तं च- गिन्हई य काइएणं णिसरति तद वाइरण जोगेण' मित्यादि, कृतं विस्तरेण, निर्लोठितमेतदन्यत्रेति सोऽयमागम इति निगमनं वदेतत् ज्ञानगुणप्रमाणे । 'से किं तं दंसणगुणप्यमाणे' इत्यादि, दर्शनावरणकर्मक्षयोपशमादिजं सामान्यमात्रग्रहणं दर्शनमिति, उक्तं च "जं सामण्णग्गद्दणं भावाणं कट्टु नेय आगारं । अविसेसिऊण अत्यं दंसणमिति बुच्चए समए ॥१॥" एतदेव आत्मगुणप्रमाणं च इदं च चतुर्विधं प्रज्ञप्तं चक्षुर्दर्शनादिभेदात्, तत्र चक्षुर्दर्शनं तावच्चक्षुरिन्द्रियावरणक्षयोपशमे द्रव्वेंद्रियानुपघाते च तत्परिणामवत आत्मनो भवतीत्यत आह-चक्षुदर्शनतः घटादिष्वर्थेषु भवतीति शेषः अनेन च विषयभेदाभिधानेन चक्षुषोऽप्राप्तकारिता माह, सामान्यविपयत्वेऽपि चास्य घटादिविशेषाभिधानं कथंचित् तदनर्थान्तरभूतसामान्यख्यापनार्थं, उक्तंच'निर्विशेषं विशेषाणां प्रहो दर्शनमुच्यते' इत्यादि, एवम चक्षुर्देर्शनं शेषेद्रियसामान्योपलब्धिलक्षणं, अचक्षुर्दशेनिनः आत्मभावे जीवभावे भवतीत्यनेन ओत्रादीनां प्राप्तकारितामाह, उकं च "पुढे सुणे सह रूवं पुण पासती अपुढं तु' इत्यादि, अवधिदर्शनं-अवधिसामान्यग्रहणलक्षणं अवधिदर्श निनः सर्वरूपिद्रव्येषु, 'रूपध्ववचे' (ता.१ अ.२८सू.) रिति वचनादपयविवि ज्ञानापेक्षमेतत्तु (तून) दर्शनोपयोगिनः विशेषत्वात्ताप तड़का इत्युपन्यासः, केवलदर्शनं केवलिन:, (अन्यत्र ) सामान्याऽर्थग्रहणसंभवात् क्षयोपशमोद्भवत्वात् पठ्यते विशेषग्रहणादर्शनाभाव इति, तदेतदर्शनप्रमाणं । 'से किं तं चारितगुणप्यमाण' मित्यादि, चरन्त्यनिन्दितमनेनेति चरित्रं ज्योपशमरूपं तस्य भावधारित्रं, अशेषकर्मचयाय चेष्टा इत्यर्थः, पंचविधं प्रज्ञतं तच्च सामायिकमित्यादि, सर्वमप्येतदविशेषतः सामायिकमेव सत् छेदादिविशेषेर्विशेष्यमाणमर्थतः संज्ञावच नानात्वं लभते तत्राचं विशेषणाभावात् सामान्य संज्ञायामेव चावतिष्ठते सामायिकमिति, तत्र सावद्ययोगविरतिमा सामायिक, तथे
... अत्र 'प्रमाण' अधिकार मध्ये 'चारित्र' प्रमाणं वर्णयते
~107~
~
आगम प्रमाणं दर्शन
प्रमाणं च
॥१०३॥