Aagam 45 Anuyogdwaar Haaribhadriyaa Vrutti

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 75

आगम
(४५)
प्रत
सूत्रांक
[१२९
१३०]
गाथा
||५७
८२||
दीप
अनुक्रम
[२०५
૨૧]
"अनुयोगद्वार"- चूलिकासूत्र - २ ( मूलं + वृत्तिः)
मूलं [ १२९-१३०] / गाया [५७-८२]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.. आगमसूत्र - [४५], चूलिकासूत्र - [२] "अनुयोगद्वार" मूलं एवं हरिभद्रसूरिजी - रचिता वृत्तिः:
श्रीअनु० हारि. वृत्त ॥ ७१ ॥
णमाह-'करुण रसो यथा 'पज्झाय' गाहा (४७९-१३९) प्रध्यावेन अतिचिंतया कांतं वाप्यागतप्रण्डुताक्षं स्यन्दमानाश्रु ज्योतलोचनमिति भाव:, शेषं सूत्रसिद्धमिति गाथार्थः । प्रशान्तरसलक्षणमाह- 'निहोस' गाहा (८०-१३९) निर्दोषमनः समाधानसंभवः, हिंसादिदोषरहितस्य इंद्रियविषयविनिवृत्त्या स्वस्थमनसो यः प्रशान्तभावेन- क्रोधादित्यागेन अविकारलक्षण:- हास्यादिविकारवर्जितः असौ रसः प्रशाम्तो शातव्य इवि गाधार्थः, उदाहरणमाह-प्रशान्वो रसो यथा 'सम्भाव' गाथा (८१-१३९) निर्विकार' न मातृस्थानतः उपशांत प्रशांतसौम्यदृष्टि-उपशांता इंद्रियोपत्यागेन प्रशांता कोधादित्यागतः अनेनोभयेन सौम्या दृष्टिस्मिन् तद्यथा हीत्ययं मुनेः प्रशांतभावाविशयप्रदर्शने, यथा मुनेः शोभते मुखकमलं पीवरश्रीकं प्रधानलक्ष्मीकमिति गाथार्थः । एते णव' गाड़ा ( ८२-१३९ ) एते नव काव्यरसाः, अनन्तरोदिता: द्वात्रिंशदोषविधिसमुत्पन्नाः-अनृतादिद्वात्रिंशत्सूत्रदोषास्तेषां विधिः समुद्भवा इत्यर्थः तथाहि वीरो रसो संग्रामादिषु हिंसा भवति तपः संयम करणादावपि भवति, एवं शेषेष्वपि यथासंभवं भावना कार्या तथा चाह-गाथाभ्यः उक्तणाः विभ शुद्धा वा मिश्रा वा, शुद्धा इति काञ्चिद्रायाः सूत्रबंध अन्यतमरसेनैव शुद्धेन प्रतिबद्धाः काञ्चन मिश्राः द्विकादिसंयोगेनेति गाथार्थः ॥ उक्तं च भवनाम, अधुना दशनामोच्येत तथा चाह
'से किं तं दसनाम ?' (१३०-१४०) दसनाम दशविधं प्रज्ञप्तं, तद्यथा-'गोणं नोगोण' मित्यादि, एतेषां प्रतिवचनद्वारेण स्वरूपमाह'से किं तं गोणे' गुणनिष्पण्णं गौणं, क्षमतीवि भ्रमण इत्यादि, 'से किं तं नोगोणे?' नोगोणो- अयथार्थे, अकुंतः सकुंत इत्यादि, अविज्जमानकुंतारुयप्रहरणविशेष एव सकुंत इत्युच्यते, एवं शेषेष्वपि भावनीयं । 'से किं वं आदापपदेणं १ २' आदानपदेन धर्मो मंगलमित्यादि, इहादिपदमादानपदमुच्यते । 'से किं तं पडिवक्खपदेणं २' प्रतिपक्षेषु नवेषु प्रत्ययेषु प्रामाकरनगर खेटकर्यटम डम्प द्रोणमुखपत्तनाश्रमसंबाधस
~75~
नवरसाः
॥ ७१ ॥