Aagam 45 Anuyogdwaar Haaribhadriyaa Vrutti

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 20

आगम
(४५)
प्रत
सूत्रांक
[१९]
गाथा
||..||
दीप अनुक्रम
[२०]
“अनुयोगद्वार”- चूलिकासूत्र-२ (मूलं+वृत्तिः)
मूल [१९] / गाथा [१]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र - [४५], चूलिकासूत्र -[२] "अनुयोगद्वार" मूलं एवं हरिभद्रसूरिजी-रचिता वृत्तिः:
॥ १६ ॥
श्रीअनु० ४ भव्यशरीराभ्यां व्यतिरिकं द्रश्यावश्यकमिति निरूपितशब्दार्थमेव त्रिविधं प्रज्ञप्तं, तद्यथा-लौकिकं कुप्रावचनिकं लोकोत्तरं, 'से किं त' मित्यादि हारि वृत्तौ ( १९-२२ ) एते राजेश्वरादयः मुखधावनादि कृत्वा ततः पश्चाद्राजकुलादी गच्छति तदेतल्लौकिकं द्रव्यावरकमिति क्रिया, तत्र राजा चक्रवदिर्मा माण्डलिकान्तः ईश्वरो युबराजा माण्डलिकोऽमात्यश्च, अन्ये तु व्याचक्षते अणिमायष्टविधैश्वर्ययुक्त ईश्वर इति तलबर:- परितुष्टनरपतिप्रदत्तपट्टधभूषितः माडम्बिक:- छिन्नमंडलाधिपः कोटुम्बिकः कतिपयकुटुम्बप्रभुः इभ्यः अर्थवान्, स च किल यस्य पुञ्जीकृत रत्नराश्य* न्वरितो इस्त्यपि नोपलभ्यत इत्येतावताऽर्थेनेति, श्रीदेवताध्यासितसौवर्णपट्टभूपितोत्तमाङ्गः पुरज्येष्ठो वणिक्, सेनापतिः- नरपतिनिरूपितोष्ट्रहस्त्यश्वरथपदात्तिसमुदायलक्षणायाः सेनायाः प्रभुरित्यर्थः, सार्थनायक:- 'गणिमं धरिमं मेजं पारिच्छेजं व दव्वजायं तु । घेचूणं लाभही वच जो अण्णदेसं तु ॥ १ ॥ निवबहुमओ पसिद्धो दीणाणाहाण बच्छलो पंथे । सो सत्यवानामं घणोव्व लोए समुब्वहति ॥ २ ॥ प्रभृतिमहणेन प्राकृतजनपरिग्रहः, 'कलं पादुप्पभाताए ' इत्यादि, कलमिति वः प्रज्ञापकापेक्षमेतत् यतः प्रज्ञापको द्वितीयायामेव प्रज्ञापयति, प्रादुः प्रकाशन इत्यर्थे धातुः, ततश्च प्रकाशप्रभातायां रजन्यां सुविमलायामित्यादिनोत्तरोत्तरकालभाविना विशेषणकलापेनाऽस्यतोथमवतां मानवानां तमावश्यककालमाह, 'फुल्लोत्पलकमलकोमलोन्मीलिते ' इहोत्पलं पद्ममुच्यते कमलस्वारण्यः पशुविशेषः ततञ्च फुलोत्पलकमलयो:- विकशितपद्मकमलयोः कोमलं - अकठोरं उन्मीलितं यस्मिन्निति समासः अनेनारुणोदयावस्थामाद, 'अहापंडुरे पहाए अथ आनन्तर्ये, तथा 'रक्तासोगे ' त्यादि, रक्ताशोकप्रकाशकिंशुकशुकमुखगुंजार्द्धरागसदृशे, आरक्त इत्यर्थः तथा 'कमलाकरनलिनीखण्डबोधके' कमलाकरो-हृदादिजलाश्रयस्तस्मिन्नलिनीखण्डं तद्बोधक इत्यनेन स्थलनालनव्यवच्छेदमाह, यद्वा कमलाकरनलिनी खण्डयोर्भेदने वै ग्रहणं, 'उत्थिते' उगते सूर्ये सद्दल रश्मी सहस्रकिरणे दिनकरे - आदित्ये तेजसा ज्वलति सति, विशेषण प्रहुत्वं महत्त्वाशयशुद्धयर्थं कर्त्तव्यमितिख्यापनार्थे,
... लौकिक द्रव्य आवश्यकस्य अधिकारः वर्णयते
~20~
लौकिक
द्रव्याव.
॥ १६ ॥