________________
૧૯
તૃપ્તિ છે ત્યાં આનંદને અભાવ છે. દૈવી સુખ અનંતવાર ભેગવ્યાં છતાં જે હજુ યે અતૃપ્તિનું દુઃખ ઊભું જ છે તે
એ સુખમાં શું બન્યું છે ?” એ જાતની વિચારણું કેમ નથી થતી? રે આત્મન ! હવે તો સમજ. संसारचकवाले, सम्वेविअ पुग्गला मए बहुसो । आहरिआय परिणामिआय, न य तेसु तित्तोऽहं ॥ १७ ॥
ગાથાર્થ –સંસાર ચક્રવાલમાં સર્વ પુદ્ગલે બહુવાર મેં આહાર રૂપે ગ્રહણ કર્યા અને પરિગુમાવ્યા. પરંતુ તેમાં હું તૃપ્ત ન થયે.
વિશેષાર્થ-જ્યાં સુધી આત્મા અદેહી નથી બનત, જ્યાં સુધી જીવન્મુક્ત દશા નથી અનુભવતે, જ્યાં સુધી
તિરમાને નથી વરતે ત્યાં સુધી ઘાંચીના બેલ જેવી તેની સ્થિતિ હોય છે. છે. ભૂતકાળ સમક્ષ દષ્ટિ કરીશું તો તે અસીમ, અગાધ અને અનંત જણાશે. જગત ક્યારે નહેતું? જેવું વિશાળ વિશ્વ આજે છે એવું જ ગઈ કાલે હતું. વર્ષો પહેલા, યુગો પહેલાં તે એટલું જ વિશાળ હતું. સચરાચર જગતને માન અને દેવે યુગો પહેલા પણ શોભાવી રહ્યા હતા. પશુ, પક્ષીઓ, જંતુઓ, નારકો વિગેરે વિશ્વની વિચિત્રતાઓના અંશે તે સમયે પણ હતા. પૃથ્વી અને પાણી, વરુણ, વાત અને વનસ્પતિ, વિશ્વમાં કયારે નહેતાં ?
માનવકલ્પનાની વિશાળતામાં વિશ્વના ભૂતકાળની વિશાળતા સમાય છે. જગત અનુપમ છે. નથી એની કોઈ
