________________
૨૮
પડશે. એ જ રીતે સંસારની સુખદ સામગ્રીમાં આત્મા અફળાય ત્યારે જે એ વાસના વિહોણે હાય, મમત્વ રહિત હાય, એ ત્યાંથી પાછા પડે. સુખદ સામગ્રીઓને સંગ એને સતાવે નહિ, એને રક્ત બનાવે નહિ. પાર્થિવ સુખે એને ન આકર્ષે. પરંતુ જે આત્મા મમત્વ અને માયાની ભીનાશથી, વાસના અને રાગની ચીકાશથી યુક્ત છે તે આત્મા સુખદ સામગ્રીઓમાં એંટી જાય છે અને તેમાં એકમેકબની જાય છે. ત્યાંથી છૂટવાને તેને વિચાર આવતું નથી. સુખદ સંગનો ત્યાગ કરવાને બેધ એને વિટંબણું રૂપ ભાસે છે. પાદિયે તે સામગ્રીઓ છૂટે તે પણ તેનું દિલ ત્યાંથી ખસતું નથી. વિષયને તે લાલચુ બની જાય છે. અનંત શક્તિશાળી આત્મા દીન અને અનાથ બની જાય છે. એની બુદ્ધિ બહેર મારી જાય છે. એને એટલું યે ભાન નથી રહેતું કે જે સંયોગો એને આકર્ષે છે અને જે સંબંધે એને ખેંચે છે તે જ સંયોગો અને સંબંધે તેનું સત્યાનાશ આણવા સર્જાયા છે. બુદ્ધિને નિધાન માનવી શૂન્ય મનસ્ક અને વિવેકહીન બની જાય છે. સુખદ સામગ્રીની શોધમાં એના મનને એ બહેકાવી મૂકે છે. વિષય લાલસા માનવીને સાચે જ દુબુદ્ધિ બનાવે છે.
तण कहे हि व अग्गी, लवण समुद्दो नईसहस्सेहिं । न इमो जीवो सको, तिप्पेउं कामभोगेहिं ॥ २१ ॥
ગાથાથ – જેમ તૃણ અને કાષ્ઠથી અગ્નિ
