________________
૧૦૨
પિશાચ કે શું વેતાલ, શું વિષ કે શું અગ્નિ, શું શત્રુ કે શું વિકરાળ પશુ, એ સૌ બહુ બહુ તે દેહને નુકશાન પહોંચાડી શકે. આત્મગુણેને તે ન અસર કરી શકે. જાગૃત આત્મા બાહ્ય દુશમને પ્રત્યે દયા લાવે અને આત્મગુણેને અનેરી રીતે ખીલવે. जो रागाईण क्से, वसंमि सो सयल दुक्खलकूखाणं । जस्स वसे रागाई, तस्स वसे सयलसुक्खाई॥८७॥
ગાથાર્થ-જે રાગાદિને આધીન છે તે સકલ પ્રકારના લાખ દુખોને આધીન છે. રાગાદિ જેને આધીન છે તેને સકલ સુખો આધીન છે.
વિશેષાર્થ-દુઃખની જનેતા પ્રીતિ અને અપ્રીતિ છે. સુખની જનેતા સમાધિ છે. સ્નેહ અને દ્વેષને પ્રે જે પ્રેરાય તે લખને વહોરે. સમભાવથી આકર્ષા જે સમાધિમાં રમે તે અપાર સુખને અનુભવે. રાગાદિ દોની રક્ષાધીનતા એટલે દુખની આધીનતા. વાસના અને વેર ઉપર જેણે વિજ્ય મેળવ્યો છે, તેને સકળ જગતનું સુખ આધીન છે. केवल दुहनिम्मविए, पडिओ संसारसायरे जीवो। जं अणुहवइ किलेस, तं आसवहेउ सब्बं ॥ ८८ ॥
ગાથાથ-કેવલ દુઃખ જ જ્યાં નિર્માયું છે તે સંસારસાગરમાં પડેલે આત્મા, જે વ્યથા અનુભવે છે તે સઘળી આશ્રવથી ઉત્પન્ન થયેલી છે.
