________________
૨૦
,
આદિ અને નથી એને કદી અંત. સદાકાળ એ હતું અને સદાકાળ એ રહેશે. જગતમાંની પ્રત્યેક વસ્તુઓ સનાતન છે. બધું યે છે, છે અને છે. જગત આખું ચે છે, છે અને છે.
જગતકર્તાની કલ્પના કેઈ સંકુચિત માનવબુદ્ધિએ કરી. અખિલ વિશ્વનું અનાદિ અસ્તિત્વ કે માનવની મર્યાદિત બુદ્ધિમાં ન ઉતર્યું. દશ્ય વસ્તુઓની આદિ એની બુદ્ધિએ નિહાળી, તેને અંત એના ચર્મચક્ષુએ છે. અને માનવે કલપના કરી કે જગત સાવંત છે.
એણે જોયું છે કે જ્યાં આદિ છે ત્યાં કોઈની કૃતિ છે. જગતની જે આદિ છે તે તે પણ કેઈની કૃતિ હેય જ એ બુદ્ધિએ જગકર્તાની કલ્પના કરી.
એ બુદ્ધિ તર્કવિહેણી હતી. જગકર્તા આદિ છે કે અનાદિ એ જોવાની એણે દરકાર ન કરી. જગતની આદિ સિદ્ધ કરતાં જગનિયંતાની અનાદિતા આવીને ઉભી રહી. અનાદિતા તે એ બુદ્ધિને પણ સ્વીકાર્યા વિના ન ચાલ્યું.
દશ્યમાન વસ્તુની આદિ અને અંત જોવામાં પણ એ બુદ્ધિએ થાપ ખાધી. જ્યાં વસ્તુની આદિ જોઈ ત્યાં વસ્તુની આદિ નહતી. જ્યાં વસ્તુને અંત જે ત્યાં તેને અંત નહોતે. આદિ હતી માત્ર વસ્તુના સ્વરૂપની. અંત હતો માત્ર વસ્તુના સ્વરૂપને. મેઘ વરસ્ય અને જલની આદિ એ બુદ્ધિએ કલ્પી. પાણી સૂકાયું અને એને અંત કહું. એ બુદ્ધિ ન જઈ શકી કે જે પાણીના પરમાણુઓ આકાશમાં
