________________
‘ષના બદ્ધમૂલ વડલાઓનાં મૂળિયાં અજ્ઞાનની ધરતીમાં હોવાનું જણાવીને તીર્થંકરદેવોએ કમાલ કરી છે.
વસ્તુ અને વ્યક્તિના મૂળભૂત સ્વરૂપથી અજાણ રહીને કોઈ રાગ કે દ્વેષ આચરે તો તેને કર્મબંધ અવશ્ય થાય. અને તે કર્મનો ઉદય થતાં, વિપાકોને વેઠવા તૈયાર રહેવું જ પડે.
આમ, દુઃખનું મૂળ કર્મ, કર્મનું મૂળ રાગ-દ્વેષ અને રાગ-દ્વેષનું મૂળ અજ્ઞાન.
એટલે દુઃખના વેરીએ હકીકતમાં તો અજ્ઞાનના વેરી બનવું પડે. “વસ્તુની વિનાશિતા અને વ્યક્તિની પૂર્ણતાનો મને ખ્યાલ નહોતો. એમ કહીને પોતાની અજ્ઞાનતાને કોઇ બચાવનામા તરીકે રજૂ કરે તો તે માન્ય બનતું નથી. જ્યાં રહેવું અને જેની સાથે રહેવું તેના અંગેની પાકી જાણકારી રાખવી તે રહેનારની પ્રાથમિક ફરજ કહેવાય. આધ્યાત્મિક જગતની આ વાત વ્યાવહારિક દૃષ્ટિએ પણ તેટલી જ સચોટ છે.
મુંબઇમાં નવી મોટર લઈને નીકળેલા કોઇ મહાશયે વનવે સ્ટ્રીટમાં પ્રવેશ કરી દીધો. થોડું આગળ જતાં તેને પોલિસે રોક્યો અને દંડ્યો ત્યારે તે મહાશયે બચાવનામું રજુ કરતાં કહ્યું કે હું મૂળ તો બેંગ્લોરનો વતની છું. મુંબઈમાં પહેલી જ વાર ગાડી ચલાવી રહ્યો છું. આ રસ્તો વન-વે હશે તેની મને ખબર નહોતી માટે અજાણતાં ભૂલ થઇ ગઇ.”
પોલિસે કહ્યું “મુંબઇમાં ગાડી ચલાવનારાએ મુંબઇના રસ્તાઓ અને ટ્રાફિક રૂલ્સ અંગેની જાણકારી રાખવી પડે. તમે અજાણ હો તેથી તમે નિર્દોષ ન હોઇ શકો છેવટે તેણે ભૂલ સ્વીકાર સાથે દંડસ્વીકાર પણ કરવો પડ્યો ને ફાઇન ભરવો
પડ્યો.
કોઇ યુરોપિયન માણસ મક્કાની મુલાકાતે ગયો. ત્યાં તેને કોઇ યુરોપિયન લેડી મળતાં તેણે તેની સાથે હરતધૂનન કર્યું. યુરોપિયન કલ્ચરનો આ સ્વાભાવિક શિષ્ટાચાર હતો. પરંતુ મક્કામાં સ્ત્રી પુરુષના જાહેર હસ્તધૂનન પર પ્રતિબંધ હોવાથી
શિક્ષણની સોનોગ્રાફી
