________________
પણ તેના અપરિપક્વ માનસમાં ઊંડા મૂળિયાં નાંખે છે. નહીંતર નિબંધના કુટુંબમાં માત્ર ચાર જ મેમ્બર શા માટે ? દાદા, દાદી, કાકા, કાકી, ફોઇ અને પિતરાઇ ભાઇ, બહેન પણ કેમ ન હોય? વધારાના અટલા શબ્દો લખવા માટે પાઠ્યપુસ્તકોના કાગળમાં મોકળાશ નહીં આવે ત્યાં સુધી માણસનાં મન સાંકડાં થતાં રહેશે. અભ્યાસક્રમના ઘડવૈયા Law of Receptivity અને Law of Reactivity વચ્ચેના કાર્યકારણભાવને સમજી શકવામાં થાપ ખાઈ ગયા છે.
ભારતમાં રમાયેલા વિલ્સ વર્લ્ડ કપ બાદ એક સર્વેક્ષણ બહાર પડેલું. ટુર્નામેન્ટ બાદ ટીનએજર્સમાં અચાનક સ્મોકિંગનું પ્રમાણ ખાસું વધ્યું હોવાનું જણાવીને તેના કારણરૂપે એવું જણાવાયું હતું કે “સતત ટી.વી.ના પડદે મેચ જોનારાઓને અજાણપણે પણ સતત “વિલ્સ' શબ્દ નજરે ચડતો હતો, તેનું આ પરિણામ છે.”
આજે કોલેજિયન કિશોરો કો'કનો હાથ પોતાના હાથમાં લઇને ચાલતા હોય ત્યારે આવી વર્તણૂક સુધીની કડી જોડી આપતા આવા સર્વેક્ષણ કાઢવાની જરૂર છે. નાનપણમાં, બાલભારતીના મુખપૃષ્ઠ પર રહેલા ચિત્રમાં ક્યારેક કોઇ નિર્દોષ બાળક અને બાળકી એકબીજાના હાથ પકડીને ગાર્ડનમાં ચાલતા હોવાનું બતાવ્યું હોય ત્યારે પ્રથમ નજરે તેમાં કશું ય અજુગતું નહીં લાગ્યું હોય. આવા પ્રિમેચ્યોર્ડ પાણિગ્રહણ'નાં મૂળિયાં કદાચ પેલા મુખપૃષ્ઠના ચિત્રમાં પડ્યા હશે.
બોલ્ડ હેરવાની કે મર્યાદાહીન પોશાકવાળી કોઈ સ્ત્રીનું ચિત્ર ડ્રોઇંગ બુકમાં ઘરકામ કરતી વખતે બાળકની સામે હોય છે. ત્યારે તે બાળક તે ચિત્રમાં જે રંગ પૂરે છે, તેના કરતા ઘણો ગહેરો રંગ પેલું ચિત્ર બાળકના મનમાં પૂરે છે.
આ તો આંગળી-ચીંધણું છે. આડા અવળા ઊગી જતા ડાળા ઝાંખરાને, છોડની માવજત માટે માળી સતત દૂર કરતો રહે છે. આ ક્રિયાને નિંદામણ કહેવાય છે. “માણસો' ઉગાડવા માટે શિક્ષણના ખેતરમાં કદાચ ખેડાણ કરતા વધુ નિંદામણ કરવું પડશે. અભ્યાસક્રમથી લઇને આકૃતિઓ સુધી બધે જ.
જોઇએ છે, એક કુશળ માળી.
ને શિક્ષણની સોનોગ્રાફી
