________________
શિક્ષણનો પ્રારંભ કરતી હતી તેટલી ઉંમરે પહોંચતાં સુધીમાં તો આજનો બાળક પોતાની શૈક્ષણિક કારકિર્દીના ચોથા વર્ષે પહોંચી ગયો હોય છે. શિક્ષણના પ્રારંભની ઉંમર નાની થતી જાય છે. ગર્ભસ્થ બાળકને પણ શીખવી શકે તેવી ટેક્નોલોજી શોધાતાં પ્રેગ્નન્ટ સ્ત્રીને પણ ક્યાંક પ્રિ-નર્સરી ક્લાસીસ અટેન્ડ કરવા જવું પડે તેવા દર્દનાક અને દયનીય દિવસો તરફ સમાજ ધકેલાતો જાય છે.
શિક્ષણના માધ્યમની જેમ શિક્ષણની ઉંમર પણ બાળકના વિકાસ અંગેનું અને તેના સંસ્કાર અંગેનું મહત્ત્વનું પાસું છે. બાળકને પ્લેગ્રુપમાં દાખલ કરી દેવાથી માતાના ખોળા' નામની પ્રાથમિક શિક્ષણ સંસ્થાને તાળું લાગે છે. શિક્ષણ તો જાણે કે શિક્ષણ સંસ્થામાં જ મળે આવી એક ભ્રમણા ઊભી થાય છે. માતાનું માતૃત્વ હણાય તે જેમ હોનારત છે તેમ માતાનું શિક્ષકપણું ઝૂટવાય તે પણ દુર્ઘટના ગણાવી જોઇએ. માતાને એકસો યુનિવર્સિટી સાથે સરખાવવા પાછળ કંઇક લોજિક તો હશે જ ને?
અઢી વર્ષના બાળકને પ્લેગ્રુપમાં મોકલી દેનારા વાલીઓએ સમજવું જોઇએ કે સંયુક્ત કુટુંબ, વસ્તારી પરિવાર કે હુંફાળા પાડોશીઓ જેવું અસરકારક પ્લેગ્રુપ બાળક માટે બીજું એકે ય નથી. “મારા બાબાને વન ટુ ટેન બરાબર બોલતા આવડે છે' એવી શેખી મારી મમ્મીને બતાવી આપવા બીજી મમ્મી કહેશે કે મારી બેબીને તો એ ટુ ઝેડ લખતાં ય આવડે છે.” દેખાદેખી, સ્પર્ધાભાવ ને રેપિડ વિકાસની ધૂનમાં બાળકોનું ઘોર અહિત થતું હોય છે.
બાળક માટે અઢીથી ચાર વર્ષની ઉંમર ભારે સેન્સિટિવ હોય છે. આ ઉંમરે બાળકની જ્ઞાનેન્દ્રિયોનો વિકાસ થતો હોય છે. તે થતાં પહેલા નકરી બોદ્ધિક કેળવણી આપવાથી બુદ્ધિનો કુદરતી અને સર્જનાત્મક વિકાસ અટકે છે, મજૂરી વધે છે. સાહિત્ય કે સંગીત કે અન્ય ક્ષેત્રોમાં નવું નીપજાવી શકે તેવો મૌલિક વિકાસ સાધનારા આજે ઘણા જ થોડા મળશે. તેનું એક મહત્ત્વનું કારણ એ પણ છે કે આજની કેળવણી એકલી બુદ્ધિની છે. તેમાં યાદદાસ્ત વધારવા પર જ ભાર અપાય છે અને સર્જનાત્મકતા વિસારે પડે છે. સર્જનાત્મકતા પર ભાર આપવો હોય તો બાળકની બુદ્ધિને માણસે વિકસાવ્યા વગર સ્વતઃ વિકસવા દેવી જોઇએ. ગુલાબની કળી વતઃ કેવી સુંદર રીતે ખીલી ઊઠે છે. માણસે તેને મોડ આપવાની જરૂર નથી. - શિક્ષણની સોનોગ્રાફીe
