________________
વિદ્યાર્થીઓ શાળાના પ્રવાસે જાય ત્યારે વિવિધ જોવા લાયક સ્થળો અને ઐતિહાસિક સ્થળોની મુલાકાત લે છે. શાળાની એક ટૂર આવી ગયા પછી આવા સ્થળોની દિવાલો, થાંભલાઓ કે શિલાઓ ઉપર લખેલી કોમેન્ટ્સ કે થયેલા ચિત્રાંકનો જુઓ તો વિદ્યાર્થીઓની નૈતિકતાનું સ્તર તમે કલ્પી શકો. આવા લખાણો વિદ્યાર્થીઓનાં વ્યક્તિત્વનું પ્રતિબિંબ પાડતા દર્પણ બની રહે છે. સ્કૂલની બેન્ચ કે ડેસ્ક ઉપર કોતરેલી કે ટોઇલેટ્સની દિવાલો પર ચીતરેલી કોમેન્ટ્સમાં વિદ્યાર્થીનું કેરેક્ટર વહેતું હોય છે. કેરિયરની લ્હાયમાં કલ્ચર અને કેરેક્ટરનો ભોગ લેવાય છે.
જીવનમાં જેને વણી દેવાનું હોય તેવું કલ્ચર, ફેસ્ટિવલ્સમાં ફેરવાઇ ગયું છે. કોલેજમાં ઉજવાતા જાતજાતના ડે'ઝમાં “લજજા' બિચારી શરમાતી હોય છે. કેમ્પસમાં પાસ કરાતી કોમેટ્સ ઘણીવાર તો થિયેટરને પણ પાછળ પાડી દે તેવી હોય છે. કોલેજમાં પગ મૂકતા નરબંકાઓની ‘બિનધાસ્ત” વર્તણૂંકોમાં સત્ત્વ અને શૌર્યની નિર્માલ્યતા નજરે ચડે છે. કોલેજ ભણી જતી કન્યાના દેદારમાં વેશપરિધાન અંગેનું ઔચિત્ય સાવ નિરાવરણ થયેલું જણાય છે.
ક્યારેક, ક્યાંક શિસ્તનાં પગલાં ભરાય કે ડ્રેસકોડની વાત આવે ત્યારે સ્વાતંત્ર્ય (!) છીનવાઇ ગયાનો કે બંધન લદાઇ ગયાનો આક્રોશ, ઘણીવાર માસબંકિંગ, સ્ટ્રાઇક, મોરચા અને ધમાલનાં સ્વરૂપે પ્રગટ થાય છે.
જ્યાં એડ્રિમશન કરપ્ટેડ, જ્યાંનું મેનેજમેન્ટ કરપ્ટેડ, જ્યાં એટેન્ડન્સમાં પ્રોક્સી, જેની પરીક્ષામાં ચોરી, જેની માર્કશીટ ડુપ્લિકેટ અને જેનું સર્ટિફિકેટ પણ બોગસ હોઇ શકે અને જ્યાં માત્ર ભ્રષ્ટાચાર જ વાસ્તવિક હોય તેવા શિક્ષણધામોમાંથી બહાર પડનારા નાગરિકો અને નેતાઓ વાળા દેશની “આવતી કાલ” કેવી હશે ?
કોઇ વિદ્યાર્થીના પેપરમાંથી કોપી મારીને પેપર લખનારો ભડવીર, પેલાના જવાબો ખોટા હોવાથી ફેઇલ થાય અને ત્યારે કોપી કરનારા મહાશય પેલા વિદ્યાર્થી સામે કોર્ટમાં કેસ દાખલ કરીને વળતર માંગે અને પેલાએ તેને વળતર આપવું પણ પડે, આવો વાહિયાત લાગતો પ્રસંગ કદાચ આવનારા વર્ષોમાં ક્યાંક વાંચવા મળે તો કોઇ બેભાન ન થશો.
કોલેજો માં થતી જી.એસ.ની ચૂંટણીઓમાં ખેલાતા રાજકારણ, કાવાદાવા, મતખરીદીથી લઇને હડતાલ, દેખાવો, મોરચાઓ, ધરણાઓ, શિક્ષણની સોનોગ્રાફી
