________________
2 વિદ્યાલય કે વિરાલય ?
ગુજરાતના તે જિલ્લામાં સાક્ષરતા અભિયાન ચાલતું હતું. દિવાલે દિવાલે શિક્ષણનો મહિમા દર્શાવતાં સૂત્રો ચિતરેલાં હતા. રાત્રે મોટી સભા ભરાઇ. ગામડાના નિરક્ષર (?) માણસો સામે એક સૂટેડ-બૂટેડ શિક્ષિત, સાક્ષરતાનો મહિમા ગાઇ રહ્યો હતો.
જુઓ, તમને લખતાં કે વાંચતા આવડતું નથી. માટે જ સરકારી કોન્ટેક્ટરો તમને ઠગી જાય છે. મજૂરી પેટે આપે છે માત્ર વીસ રૂપિયા અને ચાલીસ રૂપિયાના કાગળ પર તમારા અંગુઠાની છાપ લે છે. તમે જો ભણ્યા હોત તો તમે વાંચી શકતા હોત અને તો તમને આ રીતે કોઇ ઠગી શકતું ન હોત.”
નિરક્ષરતાના કારણે કોન્ટેક્ટરો ગરીબ અને ગમાર ગામડિયાઓને ઠગી જાય છે તે વાત કદાચ સાચી હોય તો પણ આ ગરીબ માણસોને છેતરનારા કોન્ટેક્ટરો કેવા છે? સાક્ષર ? કે નિરક્ષર ? અભણની જડતા અને ભણેલાની ક્રૂરતામાંથી વધુ નુકસાનકારક તત્ત્વ કર્યું છે, તેનો જવાબ અહીં મળે છે.
કો’કે સરસ વાત કહી છે Life is 10% what you get it and 90% What you make it. જીવનમાં જે મળે છે તેની કિંમત માત્ર દસ ટકા છે. તે મળ્યા પછી માણસ જે બને છે તેની કિંમત નેવું ટકા છે. આજના શિક્ષણમાં મેળવવાની મથામણ છે, “બનવાનું ધ્યેય ક્યાંય વર્તાતું નથી. - ખરેખર તો Economics (અર્થશાસ્ત્ર) અને Ethics (નીતિશાસ્ત્ર) વચ્ચે રિલેશન હોવું જોઇએ. આજનું અર્થશાસ્ત્ર અર્થની મહત્તા અને અર્થોપાર્જનની થીયરી સમજાવે છે પણ વ્યયનો વિવેક અને વિનિયોગની દૃષ્ટિ આપતું નથી. અર્થશાસ્ત્ર જાણે કે કહી રહ્યું છે “માણસને પૈસો મળે તે મારે જોવાનું. તેને
શિક્ષણની સોનોગ્રાફી
