________________
પ્રોફેસરની કરડાકીમાં ક્રૂરતા નહોતી, વંઠી ગયેલા વિદ્યાર્થીઓને વિનયના પાઠ શીખવવાની તત્પરતા હતી.' આ આખો પ્રસંગ પોણા ત્રણ દાયકા જુનો છે જેનો પૂર્વાર્ધ ફર્નિશ થઇને ભજવાયા કરે છે ને ઉત્તરાર્ધ લુપ્ત થઇ ગયો છે. આજે શિક્ષકોની ગરિમા અને વિદ્યાર્થીઓની પાત્રતા બધું જ ઓસરી ગયું છે.
સ્કૂલના શિક્ષકોની મજાક અને હાંસી ઉડાવવાની આજે નવી નવી તરકીબો સતત શોધાતી રહે છે. કોઇ તેના નામ પાડે, કોઇ તેના ચાળા પાડે તો આગળ વધીને કોઇ તેના કાર્ટુન ચીતરે. નવા આવનારા વિદ્યાર્થીને રેગિંગનો ભોગ બનવું પડે છે તો નવા અધ્યાપકના પણ શરૂઆતના દિવસો “ભારે” ગણાય છે. શિક્ષકની મશ્કરી હવે મારપીટ ને ધમકીઓ સુધી વિસ્તરી ચુકી છે ત્યારે દિવાલ પર ચીતરાયેલું વિદ્યા વિનયન શોભતે' નું સુભાષિત શરમાઇ જતું હોય છે. ' સુંદરજી બેટાઇએ “એ નિશાળ એ સવાર' કવિતામાં ગામઠી શાળાનું સરસ ચિત્રણ કર્યું છે. વર્ગમાં લીલાધર નામનો એક તોફાની વિદ્યાર્થી રોજ નવા નવા નુસખા શોધીને વર્ગને તોફાને ચડાવે છે. વર્ગશિક્ષકને પગની ખોડ છે. ક્લાસ પૂરો થયો. વર્ગશિક્ષક ખોડંગાતા પગે વર્ગની બહાર નીકળ્યા. તોફાની લીલાધરે ચપળતાથી ઊભા થઈને તેમની પાછળ તેમની ચાલની નકલ કરી. આખો વર્ગ ખડખડાટ હસી પડ્યો. શું બન્યું તે શિક્ષક શાનમાં સમજી ગયા. શિક્ષક વર્ગમાં પાછા આવ્યા. બધા થરથર કાંપવા લાગ્યા. “આજે લીલીયાનું આવી બન્યું' પણ, શિક્ષકે સોટીને બદલે હાથમાં ચોક લીધો. બ્લેકબોર્ડ સાફ કરી તેના ઉપર એક વાક્ય લખ્યું: “લીલાધર, ઇશ્વરની લીલાને હસાય? ભાઇ, લીલાધર !” અને, આ એક જ વાક્ય લીલાધરની તોફાની મનોવૃત્તિનું ઓપરેશન કરી નાંખ્યું !
આજે વિદ્યાર્થીઓની લીલાધરવૃત્તિ વકરતી જાય છે પણ કરુણાભીના કડપથી તેની અસરકારક શસ્ત્રક્રિયા કરી શકવાની ક્ષમતા આજે ક્યા શિક્ષકમાં હશે ?
જેમની આંખ નીચેથી વિદ્યાર્થી તરીકે જુની નવી બંને પેઢી પસાર થઇ ચુકી હતી તેવા વૃદ્ધ પ્રાધ્યાપકે બન્ને પેઢી વચ્ચેનો મહત્ત્વનો તફાવત જણાવતા કહ્યું “હું લોકલ ટ્રેનમાં મુસાફરી કરતો હોઉં ત્યારે કોઇ જૂનો વિદ્યાર્થી મળે તો મને જોઇને ઊભો થઇ જતો ને મને પરાણે તેની જગ્યાએ બેસડી દેતો. આજના
શિક્ષણની સોનોગ્રાફી
