________________
ન્યાયાધીશે જાહેર કર્યું,‘રામની ઇચ્છાથી વણકરને નિર્દોષ ગણી છોડી મૂકવામાં આવે છે.' ખુશખુશાલ થતો તે વણકર ઘરે ગયો અને ઘરનાને કહ્યું : રામની ઇચ્છાથી હું બચી ગયો.’’
અહીં ‘રામ’ એટલે ઇશ્વરીય તત્ત્વ.
‘રામ’ તો સમગ્ર આર્યજીવનમાં ઓતપ્રોત થયેલા છે. ભારતના કોઇ અંતરિયાળ ગામડામાં બે વ્યક્તિઓ સામસામે મળે તો ‘રામ-રામ’ કહે. ‘રામ રાખે તેમ રહીએ’ તે શબ્દોમાં ભક્તના ભગવાન પ્રત્યેના સમર્પણભાવની આછેરી ઝલક દેખાય છે તો ‘રામ રાખે તેને કોણ ચાખે’ ના શબ્દપ્રયોગમાં ભગવાનની રક્ષણ શક્તિમાં રહેલો માનવીય વિશ્વાસ છતો થાય છે. પ્રભુના વિશ્વાસે ચાલતા માણસ માટે કે સંસ્થા માટે કે ઈશ્વરના વિશ્વાસે થતાં કાર્યો માટે એક કોમન પ્રયોગ થાય છે,‘રામ-ભરોસે’.
રાજ્યના સુવ્યવસ્થિત સંચાલનને અને રાજ્યની સંપન્નતાને ‘રામરાજ્ય’ શબ્દો સાથે સાંકળી લેવામાં આવી છે. અજ્ઞાત ભાવિ તરફ અસહાય બનીને આશભરી મીટ માંડનારો માણસ બોલી ઊઠે છે. ‘ન જાણ્યું જાનકીનાથે, સવારે શું થવાનું છે ?’ કોઇ બેફિકર અને મજાના માણસ માટે ‘મસ્તરામ’ શબ્દ પ્રચલિત છે તો માથે કોઇ તાણ કે બોજ રાખ્યા વગર સાહજિકતાથી કોઇ કાર્ય માટે નીકળી પડનારા માટે ‘રમતારામ’ શબ્દ પ્રચલિત છે.
પ્રામાણિક, સત્યનિષ્ઠ અને મર્યાદાપુરુષોત્તમ ગણાતા રામનો આંચળો ઓઢી લઇને કોઇ દંભ કે અપ્રામાણિકતા આચરે ત્યારે ‘મુખમેં રામ બગલમે છુરી' ની કહેવત વહેતી થાય છે.
ઘરની કંકાસકથા માટે પણ એક પ્રસિદ્ધ રુઢિપ્રયોગ છે. ઘર-ઘરની રામાયણ’. જીવસૃષ્ટિ માટે ‘રામનાં રમકડાં' શબ્દ વાપરી સર્વ જીવોમાં જાણે ભગવદ્ ભાવનો સ્વીકાર કરાય છે. કોઇ વિચિત્ર ઘટના બને તો ‘રામ ! તારી માયા' કહીને છૂટી જવાય છે.
કેવળ સ્વાર્થ સાધી લેવાના હેતુથી રામના નામનો ઉપયોગ કરી જાણનારાઓ પર સરસ વ્યંગ કરાય છે. ‘રામ નામ જપના, પરાયા માલ અપના' ગુણવત્તા કે ક્ષમતા વગરના, કોઇ માણસને આશ્ચર્યકારી સફળતા
શિક્ષણની સોનોગ્રાફી
