________________
એટલી હદે કે ઇસુના જન્મ પૂર્વની ઘટનાઓને પણ “ઇસવી સન પૂર્વે' કહીને માપવાની. એક પુસ્તકમાં વાંચ્યું હતું “રાજા વિક્રમ ઇસવી સન પૂર્વે ૫૭ વર્ષ થયા હતા'. જે રાજાના નામે સ્વતંત્ર સંવત પ્રવર્તતી હોય તેને ઇસવીસનથી અપાય ત્યારે એક કુટપટ્ટીની લંબાઇ બીજી કુટપટ્ટીથી માપવા જેવી બાલિશ ચેષ્ટા લાગે. | ગુજરાતી બાર મહિનાના નામો આજે કેટલા ટીન એજર્સને આવડતા હશે? “ભલે ને ન આવડે. તારીખ અને ઇંગ્લિશ મહિનાઓના આધારે વ્યવહાર ચાલી શકે છે પછી કાર્તિક, માગસર ભલે ને ભૂલાય ! 'એમ ? અહીં એક વસ્તુ સમજવા જેવી છે કે બેસતું વરસ, ભાઇબીજ, અક્ષયતૃતીયા, ગણેશચતુર્થી, જ્ઞાનપંચમી-લાભપંચમી, વસંતપંચમી, રાંધણછઠ્ઠ, શીતળાસાતમ, જનમાષ્ટમી, રામનવમી, વિજયાદશમી, મૌનએકાદશી, વાઘબારસધનતેરસ, કાળીચૌદસ, શરદપૂનમ, દિવાળી વગેરે લગભગ બધા પર્વો અને લોકિક તહેવારો, તિથિ સાથે સંકળાયેલા છે. ગુજરાતી મહિનાઓનું ચલણ ઘટવાથી આવા પર્વો, તેની સાથે સંકળાયેલા ઐતિહાસિક પાત્રો, તે તે પર્વો પાછળનો ટચિંગ ઇતિહાસ, તે તે પર્વો પાછળના આધ્યાત્મિક ઉદ્દેશો, આ બધું પણ સાથે ભુલાય છે.
અંગ્રેજી મહિનાઓની તારીખોનું ચલણ વધવાથી તારીખ સાથે સંકળાયેલા ક્રિસમસ જેવા તહેવારો સાથે નાતો જોડાઈ જાય છે. નૂતનવર્ષની નવલી પ્રભાતનો ઠસ્સો મિલેનિયમને ફાળે ગયો છે. રક્ષાબંધનને વેલેન્ટાઇન ડે ભરખી ગયો છે. દિવાળીની રાત્રિનો ટમટમાટ, થર્ટી ફર્સ્ટ ડિસેમ્બરની નશીલી નાઇટના ઝગમગાટ સામે ઝાંખો થયો છે. આમાં માત્ર કાળનું જ પરિવર્તન થતું નથી પણ કાળજાનું પણ પરિવર્તન કરી નાંખે તેવું કંઇક અનોખું જ થતું હોય છે. તિથિ છોડીને તારીખ સ્વીકારી એટલે તેની સાથેની કેટલીક અસભ્યતાઓને સભાનપણે આવકારવી જ પડે છે.
પ્રશ્ન તિથિ કે તારીખનો છેડાયો જ છે ત્યારે એક વાત જાણવી રસપ્રદ રહેશે કે ચંદ્રની પૂર્ણ કળા, ઓછી કળા, ચંદ્રગ્રહણ, સૂર્યગ્રહણ અને સમંદરની ભરતી વગેરે નિયત તિથિએ થાય છે. આમાં તારીખ સાથે ફિચર થવું શક્ય નથી. કાળ પરિમાણ એ જ્યોતિષચક્રની પરિકમ્મા સાથે સંકળાયેલી ચીજ છે = શિક્ષણની સોનોગ્રાફી
