________________
સનાતન જૈન,
[ ઑગસ્ટથી નવેમ્બર
કારી છે. જેમકે વજદિ સહિત શ્વેતામ્બર મુનિ- ઘણો વિશેષ પ્રકાશ આપે છે તેમ જૈનના આ આ રહી શકતા હોવાથી લોક પરિચયમાં આવી અને મુખ્ય સંપ્રદાયો દીવાના અંધકાર રૂપ ઉપદેશ કાર્ય કરી શકે છે, જ્યારે દિગમ્બર મંદસ્થિતિને ગીહવાના આ સમયે બહુ પ્રકાશદશાં–નમ દશા–લોપરિચયમાં રહી શકાય માનપણે મહાત્માઓની ઉત્પત્તિના સંબંધમાં તેવી નહીં હોવાથી લોકકલ્યાણ માટે જરૂ- ગતિ પામ્યા હતા. સત્તરમાં સકામાં, અમે રન ઉપદેશકાય દિગમ્બર મુનિઓ કરી શકે ઉપર કહી ગયા કે, મંદસ્થિતિમાં પ્રવેશ થવાની નહીં. અમારી આ માનીનતાને પ્રયોગ આ પહેલાં થોડા સમય પહેલાં તામ્બરમાં સ્થળે બરાબર લાગુ પડે છે; કારણકે વિક્રમ ઠાવશોવિજયજી, શ્રી આનંદધનજી આદિ પછીના સમયથી દિગમ્બર દશાએ વર્તવાનું એ બાવન પુરૂ થયા, અને દિગમ્બરમાં ધીમે ધીમે દુષ્કરતા વાળું થતું જઈ, મુસ બનારસીદાસજી, હેમરાજજી વગેરે મોટી સં. લમાની સમયમાં લગભગ દુષ્કર થઈ પડે તેવા ખ્યામાં પુરૂષો થયા. વિક્રમને સત્તરમો સેકો. સંજોગો ઉત્પન્ન થયા હતા. એથી ઉલટું - છોડશે અને જેમ દીવાની જાતિ વિરામ તામ્બરને પિતાને ઉદેશ પાર પાડવાનું સહેલું પામવા પહેલાં અતિ પ્રકાશમાન થઈ અંધકાર થયું હતું. લોકકલ્યાણના માર્ગ માટે કેવા છવાઈ રહે છે તેમ બને સંપ્રદાયોમાં કેટલાક પ્રકારના સાધનની જરૂર છે તે જાણવાનું સમથે પુરૂ ઉપન થઈ લગભગ તેવા વેતામ્બરથી બની શક્યું. હેમચંદ્રાચાર્ય, વજ. પુરૂ ન થવાના હેતુઓ ઉત્પન્ન થયા. સન મુનિ, હીરવિજયજી સેનવિજ્યજી આદિ વિક્રમને સત્તરમા સૈકા પછી રાજપુરૂએ લોકસમૂહને પિતા તરફ ખેંચવા અમલ કેવલ અવ્યવસ્થા પામતે ગયો, અને માટે જેતી અનેક પ્રકારની વિદ્યાએ રહી. ઇતિદાસકારોના કહેવા પ્રમાણે અંધાધુની સાયિ, કાવ્ય, વ્યાકરણ જોતિષ, વગેરે, જે (anarchy) ચાલવા લાગી. રાજ અંધાધુની જે વિષ લોકરૂચિના જોયા તે તરફ પિતાનું દરેક પ્રકારની વર્ધમાનતા (Progress) ને વીર્ય રૂ|. એટલું જ નહીં પણ રાજપરિ માટે મહાવિનરૂપ થાય છે, અને તે રીતે ચય. જે કઈ રીતે જૈન દૃષ્ટિએ અસ્વીકાર હિંદુસ્થાનના ધર્મો સંબંધમાં પણ થયું, અને કરવા યોગ્ય છતાં વિશેષ હિતનું કારણ જઈ તેને લઈને જૈનના સંબંધમાં પણ તેવું જ અંતીમ દૃષ્ટિ રાજય આદિ હોય છે એમ રાખી બન્યું. આ એક મોટામાં મોટું કારણ જૈનના હેમચંદ્રાચાર્યાદિ કેટલાક મહાત્માઓએ કર્યો. બન્ને મુખ્ય વિભાગની મંદ સ્થિતિ ઉત્પન્ન દિગમ્બર પુરૂષોએ સાહિત્ય, વ્યાકરણ વગેરે થવાનું હતું. બન્ને સંપ્રદાયની મંદસ્થિતિ દિશામાં કઈ રીતે શ્વેતામ્બરે કરતાં ઓછું આવવામાં આ એક મુખ્ય કારણ હતું, તેની વીર્ય વાપર્યું નથી એટલું જ નહીં પણ કેટલીક સાથે પ્રત્યેક સંપ્રદાયને પોતપોતાના અંગત બાબતમાં વધારે પરિમાણમાં વાપર્યું છે છતાં કારણે પણ મંદસ્થિતિમાં આવવાના હતા. લોક કલ્યાણ માર્ગ માટે પોતાનું વાપરી શક્યા બનેના અંગત કારણો નકી કરવા માટે - નથી. તે દશાજ વપરાવી શકે નહીં. તામ્બર અને દિગમ્બર દશામાં રહેલ વિશેષતા
વિક્રમને સત્તરમો કે, અમે ઉપર કહ્યું અને ન્યુનતા સંબંધના અમારા જુના અભિતેમ એક Crisis (સધી)ને હતે. દીવાના પ્રાય પર જવું પડશે. અમે હમેશાં એમ ભાર પ્રકાશમાંથી જેમ અંધકાર થવાને સમય હોય મૂકીને કહીએ છીએ કે, તામ્બર દશા અર્થાત જયારે દીવો વિરામ પામવાનો હોય ત્યારે ત્વરિત આત્મ કલ્યાણના માર્ગ કરતાં જેમાં અમુક ક્ષણ સુધી, જેમાં સામાન્ય પ્રકાશને બદલે પરોક્ષ આત્મ કલ્યાણ સમાયેલું છે એવા લોક
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
