________________
લાઈ ?
મુખ્યલેખ, લઈ એ. વેતામ્બરની મજબુત બાજુ એ છે કે, વ્યવહાર સંબંધીનું હોવું જોઈએ. મતલબ કે, તેમાં દગો કરતાં શુક અધ્યાત્મીઓ વ્યવહાર માર્ગ ઉપર વધારે ભાર મુ પડે ઓછાં ઉત્પન્ન કરવાનું તવ રહ્યું છે. તા. તેવા સંજોગોમાં શ્વેતામ્બર સંપ્રદાય મૂકાયેલ ખરની નિબળ બાજુ એ છે કે, દિગમ્બરમાં હાઈ તેને તેમ કર્યું. અમે અગાઉ વારંવાર અધ્યાત્મ લક્ષ્ય થવાનાં જેટલાં નિમિતે છે તે જણવી ગયા છીએ કે, ઘણી વખત એવું બને કરતાં તેમાં કોઈ અશે ન્યુ છે. દિગમ્બરની છે કે, એ વાત સરખાં મૂલ્ય લીજ હોય; અને મજબૂત બાજુ ત્યારે એ થઈ કે, તેમાં પતા- તેથી તે બનેનું અનુસરણ યુગ૫ર ભાવેજ અરે કરતાં અધ્યાત્મ થવાનાં વિશેષ નિમિત્તે કરવાનું હોય છે; પરંતુ બેમાંથી એક વાત છે. આજ રીતે દિગમ્બરેતી નિબળ બાજુ એ ઉપર સમાજને જોઈએ તે કરતાં વધારે લય થઈ કે, તેમાં તારો કરતાં વિશેષપણે થઈ ગયો હોય, અને બીજી વાત ઉપર જોઇએ શુષ્ક અધ્યાત્મ પણ ઉત્પન કરવામાં નિમિત્તો તે કરતાં ઓછે લક્ષ્ય થઈ ગયો હોય ત્યારે રહ્યાં છે. આવી બનેની અરસપરસની સ્થિતિ છે. જ્ઞાનીઓ જે વાત, બીજાને ભેગે, વિશેષ
અમારા છેલ્લા અંકમાં વેતામ્બરોના આગળ ગઈ હોય તેને સહેજ ગાણ કરી બતાવે અધ્યાત્મ લક્ષ્યની ઐતિહાસિક ચર્ચા કરતાં જે છે. અને જે વાત ઉપર જોઈએ તે કરતાં ઓછા પ્રસંગે મૂક્યા છે તે વિચારવાથી જણાશે કે, લય થઈ ગયે હોય તેના ઉપર, બીજી વાતને અમે વેતામ્બર દિગમ્બર દશાની જે બએ ભોગ ન આપવો પડે તેવી રીતે, વિશેષ ભાર મૂક બાજુઓ અહીં ચીતરી છે તે યોગ્ય છે એવું છે. દાખલા તરીક, નિષમાર્ગને ભેગે વ્યવ• બતાવનારાં કારણે અમે તે લેખમાં આવ્યા છે. હારમાર્ગ ઉપર સમાજનો વિશેષ લવ થઈ
* હવે જોવાનું એ છે કે, બને સંપ્રદાયની હોય ત્યારે જ્ઞાની એ નિશ્ચયમાગને બાહ્યા. જ્યારે આ પ્રમાણે સ્થિતિ છે ત્યારે આપણને શું કારે સહજ ગાણ કરી બતાવી વ્યવહારમાર્ગની ગ્રાહ્ય છે? આ વિચારનો નિર્ણય આપણે જ્ઞાની વિશેષતા બતાવે છે. આજ રીતે જયારે વ્યવપુરૂષોનાં વચનોના આશ્રયે કરવા પ્રયત્ન કરીશુ: હારમાર્ગ ઉપર, જયારે નિશ્વમાગના ભાગે અમે જ્ઞાની પુરૂષના આશ્રયે આ પ્રયત્ન કરીએ તે સમાજને લવ વિશેષ થઈ ગયા હોય છે તે પહેલાં એક ખુલાસો કરવાને છે કે દિગમ્બર ત્યારે વ્યવહારમાગને બાહ્યકારે સહજ ગાથ કે શ્વેતામ્બરના મૂળ બંધારણને દેવ કાડવાને
કરી, નિશ્ચયમાર્ગની આવશ્યકતા ઉપર વિશેષ નથી કે તેમાં આવી બન્ને બાજુએ રહી: ભાર મૂકે છે. પરંતુ તે બને સંપ્રદા એવા સંજોગોમાંજ
“સમયસાર” એ એવા સમયમાં લખાયેલું મૂકાયેલા હતા કે, તેને બંધારણની આવી બને અદભુત શાસ્ત્ર છે કે, જયારે નિશ્ચયમાર્ગની બાજુઓ જણાય. વેતામ્બર સંપ્રદાય જે વિશેષતા બતાવવાની આવશ્યકતા હશે; અર્થાત સંજોગોમાં મૂકાયેલ હતો તેને લઇને તેને દ્રવ્ય, દિગમ્બરો જે વખતે એવા સંજોગોમાં મૂકાયેલા ક્ષેત્ર કાળ અને ભાવને જઈ વ્યવહાર માર્ગ હશે કે જે સંજોગે સમયે તેઓએ નિશ્ચય પ્રત્યે વિશેષ ભાર મૂક પડ્યું. અમે છેલ્લા માર્ગનું પ્રતિપાદન વિશેષ ભારથી કરવાની અંકમાં બતાવી ગયા છીએ કે, શાસન રક્ષણ જરૂર હોય. આ રીતે વેતામ્બરે એવા અર્થે વેતામ્બરને એટલો બધે પુરૂષાર્થ ક સંજોગે વચ્ચે જ્યારે મૂકાયેલા હશે કે, તેને પડ્યો હતો કે, એક વખત લગભગ અવિભક્ત કલ્યાણમાર્ગ અર્થે નિશ્ચય કરતાં વ્યવહાર ઉપર જૈનની વતી શાસન રક્ષણ કરવાને બજે તેના વિશેષ જોર બતાવવું પડ્યું. આ પ્રકારે, ઉપર આવી પડેલો. અને શાસન રક્ષણ અર્થ અમને લાગે છે કે, બને સંપ્રદાયો દ્વારા બને જે સાધને જોઈએ તેમાં મુખ્ય સાધન માર્ગની વિશેષતા ગાત હેવી જોઈએ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
