________________
સનાતન જૈન,
[ જુલાઇ
શબ્દ હોવો જોઈએ તેને બદલે “એમ” કરી કેવા પ્રકારનો છે તે જોઈએ. આ ત્રણે દેશના નાખેલ છે. “કિમ” ને બદલે “કેમ” કરી ગુજરાતીમાં મુખ્ય ફેર કેટલાક અક્ષરોના નાંખેલ છે. “કિરિયા” ને બદલે “ક્રિયા ” ઉચ્ચારણમાં, કેટલાક સ્થાનિક પદ્ધતિએ અક્ષર કરી નાખેલ છે. અત્યારના શુદ્ધ ગુજરાતીની વાપરવામાં અને કેટલાક સ્થાનિક શબ્દ વાપનજર આગળ જૂની ભાષા અશુદ્ધ લાગશે રવામાં પડે છે. આ ઉપરાંત જાતિ અથવા અથવા ઉત્તમ પ્રકારની નહીં લાગે; પરંતુ વિભક્તિના પ્રત્યા વાપરવામાં પણ ફેરફાર પડે
ભાષાવિવેકશાસ્ત્ર” ( Philology) દૃષ્ટીએ છે. ગુજરાતીમાં એલ્યા કહેવામાં આવે છે આવા ફેરફારો પણ જાની શોધખોળને કેટલું તો કાઠિયાવાડમાં આવ્યા કહેવામાં આવે છે. ગંભીર નુકસાન કરે છે તે તે જાણનારાજ ગુજરાતમાં કહાવું કહેવાય છે તે કચ્છ જાણી શકે,
કાઠિયાવાડમાં કાઢવું કહેવાય છે. ગુજરાતમાં આનંદઘનજી મહારાજની ભાષા ઉપરથી તે હાડ બેલાય છે તો કચ્છ કાઠિયાવાડમાં તાક સમયની સ્થિતિ વગેરે શોધવામાં, છપાવનારા બેલાય છે. ગુજરાતમાં કેટલાક સ્થળે “શ” એએ કરેલા ફેરફારો, ઘણું વિનકર્તા થાય જ્યાં વપરાય છે ત્યાં ક૭ કાઠિયાવાડમાં “સ” તેમ છે. એટલે નિરૂપાયતાથી અત્યારે મળતી વપરાય છે. ગુજરાતમાં “મલશુ' બોલાય પ્રતે ઉપરથી ભાષાવિવેકશાસ્ત્રની દષ્ટીએ ત તે કુછ કાઠિયાવાડમાં “મળશે” માંને શું વખતની જે સ્થિતિ અનુમાનાય તેટલી અન- તાલય કરતાં દત્યના આકારમાં વધારે વ૫માનવી પડે છે.
રાય છે. એટલે લગભગ “મળસું' ના આકારે
વધારે બોલાતે જોવામાં આવે છે. જાતિમાં આપણામાં એક કહેવત છે કે, “બાર
પણ આવા પ્રકારનો ફેરફાર હૈયાતિ ધરાવે છે. ગાઉએ બોલી બદલાય.” આ કહેવત પ્રમાણે
“ચા” ગુજરાતમાં નારિજાતિમાં વપરાય છે, જે કે મૂળ ભાવા એકજ હોય છે, છતાં તેમાં તો કાઠિયાવાડમાં નરજાતિમાં વપરાય છે. સ્થાનિક ફેરફાર હોય છે. ગુજરાતી ભાષા મુખ્ય આ રીતે ગુજરાત, કચ્છ-કાઠિયાવાડની બેલીમાં કરી ત્રણ પ્રદેશમાં બોલાય છે. ગુજરાત, કચ્છ કેરફાર જોવામાં આવે છે. ઉપર કહ્યું તેમ તાઅને કાઠિયાવાડ. ગુજરાતની અંદર અમદાવાદઃ લુકા અથવા પેટા પ્રાંતોમાં પણ પાછો તફાવત ના ગુજરાતીમાં અને સુરતના ગુજરાતીમાં પડે છે. કાઠિયાવાડજ લઈએ. કાઠિયાવાડના સ્થાનિક ફેરફાર નાનો નથી. આજ રીતે અમ- હાલાર પ્રાંતમાં “કેમ” વપરાય છે તો ઝાલાદાવાદ જીલ્લાના ગુજરાતીમાં અને તળ અમ- વાડ પ્રાંતમાં કિમ વપરાય છે. ગોહીલવાડમાં દાવાદના ગુજરાતીમાં પણ ફેરફાર જોવામાં સોપારી નરજાતિમાં વપરાય છે, તે બીજા આવે છે. જે એક તાલુકા અને બીજા તાલુકા- ભાગમાં નારિજાતિમાં વપરાય છે. ની ભાષા વચ્ચે ફેર પડતે હેય, જે એક આવા પ્રકારના જે ભાષાના તફાવત છે જીલા ને બીજા જીલ્લાની વચ્ચે પણ તફાવત તે ઉપરથી કોઇ લખનાર કે બોલનારના પ્રદે. રહે છે, તે એ સ્પષ્ટ છે કે એક પ્રાંત શનો ખ્યાલ બાંધો હોય તે ઘણું કરી કેટઅને બીજા પ્રતિ વચ્ચે તફાવત રહેજ લીક ફતેહમંદીથી બાંધી શકાય. આનંદધનજી જોઈએ. આ રીતે ગુજરાત, કાઠિયાવાડ અને મહારાજની આ સ્તવનાવલિ ઉપરથી આપણે કચ્છના ગુજરાતીમાં ઘણો ફેરફાર માલમ પડે આવો ખ્યાલ બાંધવાને છે.
એ છે તેમ હોવો જ જોઈએ.
શ્રી આનંદધનજીની સ્તવનાવલિની ભાષા ગુજરાત, કચ્છ અને કાઠિયાવાડના ગુજ. જેમાં હું પ્રથમથી જ કહી દઈશ કે તે ગુજરાતીમાં જે તફાવત નજરે પડે છે તે પ્રથમ રાત કરતાં કાઠિયાવાડને વધારે અનુલ છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
