________________
સનાતન જન
[ ડિસેમ્બર જાન્યુઆરી.
નાટકમાં “સમયસાર.” “ઉપમિતિભવપ્રપં છે, તે બંધાવા મનુષ્યનું હૃદય અતિ વિસ્તાર ચ” “પ્રબોધ ચિંતામણી,” “મેહવિવેક,” વાળું અને શુદ્ધ થવું જોઈએ, તેને સત્યનિષ્ઠા, આદિ અનુપમ નાટકે છે.
અને પ્રમાણીક બુદ્ધિ, તથા વિસ્તીર્ણ પ્રેમભાવ એટલાનું પરિશીલન જોઈએ. તે પછી વ્યવહાર
યોગ્ય આચાર વિચાર કળા જાણવા જોઈએ. બીજે ગ્રંથ આપણે બુદ્ધિસાગર લઈએ. અને સર્વને દીપાવનાર એવા ધર્મ માર્ગમાં
એ પણ ઈતિહાસ પરત્વે તેની શ્રદ્ધા મૂળથી દ્રઢ જોઈએ. આવી સવ ૨. બુદ્ધિસાગર. કાંઈક નવું અજવાળ નાંખે વાતનું જ્ઞાન સહજમાં, ટુંકામાં, અને શુદ્ધ રીતે
છે, પણ એના ગર્ભમાંથી થાય, તે માટે પ્રાચીન સમયમાં આવા કા આપણને વિશેષ કાંઈ જુદું શીખવાનું મળે છે. ટુંકા ગ્રંથા બાળકના હાથમાં મુકવામાં આવતા એ ગ્રંથ માળવાના હાકેમના ટ્રેઝરર, સેની કે જેથી તેમને ઉપદેશ મળવા ઉપરાંત તેમાંના સંગ્રામસિંહે, શુધ્ધ સરળ સંસ્કૃતમાં વિક્રમ સરળ કાવ્ય, સહજ તેમને મોટે રહી નિરંતર સંવત ૧૫૪૦ માં લખેલ છે. તેનું ગુજરાતીમાં યાદ આવી, તે ઉપદેશને વિસરવા પણ ન દે. ભાષાંતર મહેમ ફેસર મણિભાઈએ કરેલ છે. આમ આ ગ્રંથથી બહુ જાણવાનું છે. ગ્રંથનું નામ, “બુદ્ધિસાગર” એટલે બુદ્ધિનો ઉપરાંત માળવામાં આવેલા મંડપદુર્ગ (માંડવસાગરે એવું છે. ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષ, ગઢ)માં આ સંગ્રામ ની રહેતો. અને તે એ ચાર પ્રસિદ્ધ પુરૂષાર્થને અનુસરી તેણે ધર્મ, ખીલજીવંશના રાજા મહમુદને ભંડારી હવે ન (રાજકરણ), વ્યવહાર, અને પ્રકીર્ણ તેવી માહિતિ આપણને મળે છે. આ સંગ્રામ(પરચુરણ) એવા ચાર ભાગ બાંધ્યા છે. સોનીએ ૩૬ ૦૦૦) મહાર ખચી શ્રી ભગવગ્રંથને ઉદેશ એવો છે કે, ટુંકામાં પણ શા- તીવ્ર લખાવેલ એ પ્રસિદ્ધ વાત છે. આ અને બરાબર અનુસરીને સર્વ બાબત ઉપર (ધર્મ, ગ્રંથ વિક્રમ સંવત ૧૫ર૦ એટલે ઈ. સ. અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય, પરિગ્રહસંક- ૧૪૬૪ માં લખાયો છે, તે તે વખતે મુસચ)ગુહસ્થ, બ્રહ્મચારી, યતિ, ઇંદ્રિયનિગ્રહ, ગુરૂ-ઉ. માની હાકેમ માળવામાં કર્યું હતું તે જાણુ પાસક, માતાપિતા, રાજારાણી, મંત્રી, અધિ- વાનું સહેજ આપણને બની આવે છે. આમ કારી, પ્રજાસેવક, સર્વોપદેશ, વાહન-અહા ગુજરાતી સાહિત્યને આ જૈન સાહિત્યગ્રંથ થાપરીક્ષા, હાથી લક્ષણ, સ્ત્રી, સામુદ્રિક, સમ્યફ રીતે પોષે છે. દિક, નિમિત્ત, શકુન, જ્યોતિષ, રત્નપરીક્ષા,
ગ, રાજગ, લય, વૈરાગ્ય, મોક્ષ, ઇત્યાદિ ઘેડી ડી સમજુતી આપવી કે જેથી
ત્રીજો ગ્રંથ પ્રબન્ધ ચિંતામણિ લઈએ. વાંચનાર સારે સભ્ય ગ્રહસ્થ થાય. અને અંતે.
એ સં. ૧૩૬૧ માં
૩ પ્રબંધ ચિંતામણિ શ્રી મેરૂતુંગ અરિએ પરમપરાર્થ-મેક્ષ પામવા યોગ્ય થાય. સંગ્રા
લખેલ છે. એનું મસિંહ જૈન ધર્મી છે, તથાપિ તેણે ધર્મ
ગુજરાતી ભાષાંતર મમ શાસ્ત્રી રામચંદ્ર દીના- પણ જે ઉપદેશ કર્યો છે, તે સર્વ
નાથે કરેલું છે. આ ગ્રંથ પણ બીજી બાબતેના પૂછયું કે,
'યાયીને પસંદ પડવા યોગ્ય છે. ખાસ
_ ની ખૂબી એ છે. તેઓના લેખે એના પાંચ પ્રકાશ છે, અને તેમાં જુદા મારી અરજનિક હોય છે. જેને ચારિત્ર કહે જુદા રાજ, શેઠ, મંત્રીઓના પ્રબંધ છે. વિકમ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
