________________
૨૫૮ સનાતન જૈન,
( માર્ચથી જુન. તે આ વાતની પણ ના પાડીએ છીએ. હિંદ મીસીસ બીસટના ધોરણ ઉપર પોતાની ખાસ કોમ, પ્રથમ. દાખલા તરીકે લઈએ; અમે સંસ્થાઓ સ્થાપી તેમાં પ્રાથમીકથી માંડી ઉચ્ચ પૂછીએ છીએ કે શું હિંદ કોમ એવી સ્થિ- વ્યવહાર કેળવણીની સાથે આ કહેવાતા ધર્મ તિમાં છે કે હિંદના દરેક ગામડાં અને શહેરમાં શિક્ષણ આપી શકે એવાં સાધનો સહિત છે ? પોતાની એવા પ્રકારની સંસ્થા સ્થાપી તેમાં હિંદુઓની વાત બાજુ ઉપર રાખી હવે
જેનિયને દાખલે લઈએ જનિયામાં અનેક પ્રાથમિક Primary)થી માંડી ઉચ્ચ કેળવણી
ભેદ છે. હિંદના જે જે ભાગોમાં જેનિય રહે (Higher education) ની સાથે ધર્મકેળવણી આપી શકે? અમને તે લાગતું નથી:
છે ત્યાં એવી સ્વતંત્ર સંસ્થાઓ કરી શકશે પણ તકરાની ખાતર અમે હા પાડી એમ છે. જ્યાં પ્રાથમિક કેળવણીથી - માંડી ઉચ્ચ પછીએ છીએ , કેમ છેતીની વ્યાવહારિક કેળવણી આપવાની સાથે ધર્મની સંસ્થાઓ કરી તેમાં ધર્મનું શિક્ષણ યા સં. કેળવણી આપી શકાય? અમને તે તદન પ્રદાયનું આપશે? શીવમાર્ગીનું, રામાનુજનું
કલ્પિત લાગે છે, છતાં તકરારની ખાતર માની વૈષ્ણવનું અથવા વેદ આશ્રીત છ દર્શનેનું?
લઈએ છીએ કે, તેઓ એવી સંસ્થાઓ શું દરેકને માટે ખાસ ગોઠવણ કરશે? એમ
સ્થાપી શકશે. તે પછી અમે પૂછીશું કે, કહેવામાં આવે કે સર્વ સામાન્ય શિક્ષણ અડ
મૂર્તિપૂજક તારો–પાછી તેમાં પણ નાના પીશું તે અમે એમ કહીએ છીએ કે, જુદા
નાના પ્રકારના ભેદે– સ્થાનકવાસીઓ અને
દિગમ્બર સાથે મળીને આવી સંસ્થાઓ જૂદા સંપ્રદાયના આચાર વિચાર અને ક્રિયા
સ્થાપશે કે સૌ સાની જૂદી જૂદી? જે સાથે કાંડ એવા જુદા જુદા પ્રકારનાં છે કે સર્વ સામાન્ય કરવું મુશ્કેલ છે. કેઈ એક કહેશે
મળીને સ્થાપશે તે દરેકને પોતાના સંપ્રદાયની કે પેલી જાણીતી થીયોસોફીટ બાઈ મીસીસ
કેળવણી કયાંથી મળે ? સ્થાનકવાસીઓ પ્રતિએનબીસા બનાસમાં સ્થાપેલી સેંટ્રલ
માને ન માને, શ્વેતામ્બર અને દિગમ્બરે કોલેજના ધેરણ ઉપર ધમશિક્ષણ આપીશુ;
માને. વળી શ્વેતામ્બર દિગમ્બરેને નિન્ટવ તે અમે તેઓને સવિનય જણાવીશું કે મી.
માને, દિગમ્બર શ્વેતામ્બરોને ધર્માભાસી સીસ બીસટ કહે છે તે જ શું હિંદુ ધર્મ છે?
માને. આવી સ્થિતિમાં સાથે મળી કઈ રીતે જે તેજ હિંદુ ધર્મ હોય, તે અત્યાર સુધી
ધર્મ શિક્ષણ આપી શકશે? જે દરેક ગચ્છ
છે કે સંપ્રદાયની સ્થળે સ્થળે આવી સંસ્થા હિંદુ ધર્મ ગુપ્ત રહ્યો હતો ? અને હમણાં જ મીસીસ બીસાંટે શોધી કાઢયો? મીસીસ બી
સ્થાપી શકાય તે તે રીતે બને; પણ તે સાંટ પ્રત્યે, તેના પુરૂષાર્થ માટે દરેક માને છતાં
કેવળ અસંભવિત છે. આજ રીતે તમામ અમારે કહેવું જોઈએ કે, તેઓ જે સમજાવે
કેમને માટે માની લેવા જેવું છે. છે અથવા શીખવે છે તેને હિંદુ ધર્મ જે બનારસમાં એક હિંદુ કોલેજ થઈ હોય, આકારમાં પૂર્વ મનાવે છે તે આકારમાં, સ્વી. અથવા અલીગઢમાં એક મુસલમાન કોલેજ કારવાને ઘણા પ્રતિક છેવાત ક્યાં ચાલતી હોય, અથવા પારસીઓ પિતાની એક છુપી છે કે બનારસ કોલેજના શિક્ષણને હિંદુ કોલેજ કરતા હોય, તે તેથી એમ માની ધર્મને ઘણો મોટો ભાગ ના પડે છે. જે હિંદ લેવાનું નથી કે, હિંદમાં તે એવાં પ્રબળ સાધર્મ માનનારાઓને વાંધો ન હોય, તે આપણે ધન ઉભી કરવામાં આવ્યાં છે કે, જે દ્વારાએ એમ તકરારની ખાતર સ્વીકારી લઈ એમ પશ્ચિમ ભણીને જડવાદ પ્રવેશ થતો અટકી પૂછીશું કે, શું હિંદુ કેમ આખા હિંદમાં શકશે. અમુક ધર્મના વિચારે ગેખાવ્યા કે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
