________________
સાચવી જુમ )
ગુજરાતી જન કાજે સહિય
૨૧
સંભવજ ન હોય; જૈન ભાઈઓ તે વ્યાપાર વધમ વિચારના ફેલાવા માટે માસિકે અને અને જીંદગીના બીજા સાદા અને વ્યવહારૂ પત્ર પ્રકટ થવા લાગ્યાં અને છેવટે સ્વધર્મી ઉદ્યોગોમાં જ લાગી રહેલા હોવાથી વાચન- ભઈઓનાં સમસ્ત સંમેલનની પણ શરૂઆત લેખન તરફ ઉદાસીનતા ધરાવનાર હશે; આવાં થઇ ગઈ. આમ જૈન ભાઈઓ પોતે જ પોતાનાં આવાં કારણોથી તેના ગુપ્ત ભંડારમાં પ્રવેશ સાહિત્યની સેવામાં દાખલ થયા અને જે કે કરવાનું પણ કોઈને સૂઝયું ન હોય એ સ્વા હજી સમગ્ર સાહિત્યના સંસ્કારી અભ્યાસથી, ભાવિક જ છે.
દેશી વિદેશી પુસ્તકોના યોગ્ય પરિશીલનથી,
અને નવીન તેજથી દીપી આવતા અવનવા પરંતુ જેમ જેમ ગુજરાતી ભાષાના જૂના
સુંદર રંગનાં દર્શનથી ભાગ્યશાળી થયેલ ઇતિહાસને શેખ વધતો ગયો, તે મેળવવા
કોઈ નાયકવ્યકિત બતાવી શકાય તેવું નથી, માટે શોધખોળ થતી આવી, જુના ગુજરાતી
તે પણ સમસ્ત ભૂમી તૈયાર થઈ હોય એવું નાં સ્વરૂપજ્ઞાન માટે પ્રયાસો થતા ગયા તેમ
દેખાય છે, બોધ વારિનું સિંચન થયા કરે છે, તેમ જણાવા લાગ્યું કે જેને લેખકે એ તો
અહિં તહિં બીજની વાવણી થતી માલમ ગુજરાતી ભાષામાં ઘણું લખ્યું છે. એવું
પડે છે અને આશા રાખી શકાય છે કે થોડા લખ્યું છે કે જે ભાઘાવ્યુત્પત્તિની સાંકળો
વખતમાં સારાં ફળ આવે તેવાં સુંદર વૃક્ષથી તપાસનારને બહુ ઉપયોગી મદદ કરે; એટલું
શેતે એક બગીચે તૈયાર થઈ જશે. બધું લખ્યું છે કે ગુજરાતી ભાષાનાં બીજા
આવા પ્રયાસનાં શુભ ફળ તરીકે “રાયચંદ્ર લખાણ સાથે બહુ સારું પ્રમાણ ધરાવી શકે; જેન કાવ્યમાળાને આ સંગ્રહ સર્વ-સ્વધર્મી એવે વખતે લખ્યું છે કે તેનાં લખાણો પરથી અને અનામી સર્વ-ગુજરાતી વાંચકોને આદર દેશસ્થિતિનું અને ઇતિહાસનું જ્ઞાન મેળવવામાં ણય થશે એમાં તે શક લાગતું નથી. તેના ઘણી સુગમતા થઈ પડે.
સંગ્રહ કરનારા રા. મનસુખલાલ આશા આવા જ્ઞાનના પ્રથમ કિરણે પહેલાં રાખે છે કે આજ કદને લગભગ ૪૦ થી અન્ય ધમાં સાક્ષરપર પડ્યાં. તે ઉજાસને પ૦ પુસ્તકે છપાવાય તેટલા લે છે તે તેની લાભ લઈ પાટણ જેન ભંડાર જેવાનો પ્રસંગ પાસે તૈયાર છે. આ હકીકત જ બતાવી આપ શોધાયો અને સ્વ.સાક્ષર શ્રી મણીલાલ નભુભાઈએ શે કે ગુજરાતી ભાષામાં લખાયેલ પુસ્તકોમાંથી કેટલાંક જૈન પુસ્તકોનું ભાષાંતર કરવાનું માથે કેટલાં થોડાંજ હજી પ્રકાશમાં આવી શકયાં છે લીધું. આજ સુધીમાં અન્ય સાક્ષરોમાંથી કેઈએ ઉપર કહ્યું છે કે જૂનાં જૈન સાહિત્યને જૈન સાહિત્યને આવી જાતને ઉદ્ધાર કર્યો હોય પરિચય આપણું ભાષાના ઇતિહાસનાં અધ્ય. તે ઉકત ગૃહસ્થજ છે. ત્યાર પછી ગુજરાતી યનમાં પણ ઉમદા લાભ આપી શકશે. તેનાં ભાષા સાહિત્યના ઐતિહાસિક અભ્યાસમાં જૈન કારણો છુટજ છે. અત્યાર સુધી ગુજરાતી સાહિત્યની ઉપયોગિતા જેનાર સ્વ. ગોવર્ધનરામ ભાષામાં સૌથી જૂનામાં જૂને ગ્રંથ પદ્મનાભ માધવરામ ત્રિપાઠી તથા સાક્ષર શ્રી કેશવલાલ કહાનડદે પ્રબંધ પદ્ય સંવત ૧૫૧ર માં હર્ષદરાય ધ્રુવ થયા. ત્યાર પછી તો જૈનમાં લખાયેલો ગણાતા હતા. જો કે ભાલણમાં સ્વધર્માભિમાનનાં અને સ્વસાહિત્યાભિમાનનાં જૂની ગુજરાતીના પ્રયોગો પુષ્કળ માલમ પડે અંકુર ફુટવા લાગ્યાં. સ્વધર્મી ભાઈઓને મદદ છે તે પણ તેનાથી જૂની ગુજરાતીના ઈતિ કરવા ધનસંચય થવા લાગ્યો; સ્વધર્મ વિવે- હાસની સાંકળ જોડી શકાય તેવું નથી. નરચન માટે સભાઓ અને મંડળો ભરાવા લાગ્યાં. સિંહ મહેતા લગભગ ભાલણના અરસામાં જ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
