________________
૩૭૨
સનાતન જન.
[ જુલાઇ. પરમાર્થ અને વ્યવહાર અને હેતુએ જૈન સમાજમાં સુધારણનો
અવકાશ છે કે તેના ફરી બંધારણની જરૂર છે?
કેટલીકવાર વિદ્વાનો એવા વિઘયની ચર્ચા એમ પણ બતાવવા પ્રયત્ન કર્યો હતો કે રશીયન કરે છે કે, વર્તમાનમાં તે વિષયનું કોઈ પણ રાજય અમલ વધારે ફાયદાકારક થાય તેમ છે. મ સમાજની નજરમાં દેખાય નહીં. જેઓ આ લખનારની પ્રષ્ટિ સાચી , અથવા ખોટી હાલની રાજપ્રકરણે ચલવલથી જ્ઞાત હશે તે હો. એ વાત બાજુ ઉપર રાખી આ સ્થળે જાણતા હશે કે, કલકત્તામાં હાલમાં એક એમ બતાવવાનું છે કે, વર્તમાનમાં આવા પાલમેન્ટ યોજવામાં આવી છે. આ પાર્લો વિશેની ચર્ચાનું ફળ અથવા મૂલ્ય બીલકુલ મેન્ટની અંદર આમની સભા” (House દેખાય નહીં એવું હોય છે, છતાં વિદ્વાનો of Commons) અને “ઉમરાવોની સભા ભવિષ્યના વિચારક્ષેત્રની વિસ્તીર્ણતા માટે (House of Lords )ના જેવા બે ભાગ આવા વિશે ચર્ચે છે. પાડયા છે. સરકારી પક્ષનું પ્રતિનિધિત્વ પણ અમે આજ જે વિષયની ચર્ચા કરવા આમાં દેખાડવામાં આવે છે, અને તેની અંદર ઇચ્છીએ છીએ તે વિષયને પણ આવા પ્રકાજેવીરીતે ઇંગ્લંડની પાર્લામેન્ટમાં કામકાજ ચાલે ના વિચારદર્શક વિષય તરીક, સમાજ ગણે, છે તે ઘોરણે કામકાજ ચલાવવામાં આવે છે. તો તેમાં તે કાંઈ ખોટું કરે છે એમ કહેપરંતુ ઈંગ્લાંડની પાર્લામેન્ટ એ ખરેખરી ક્રિયા
વાય નહી; કારણ કે અમારો આજનો વિષય, કારી સંસ્થા છે; જ્યારે કલકત્તાની પાલોમેન્ટ અમે જાણીએ છીએ કે, વર્તમાનમાં ચર્ચવો એ માત્ર શાળાઓમાં ચલાવવામાં આવતી
તેનું તાત્કાળિક પરિણામ દેખાય તેવા મુદલ ચર્ચા કરનારી મંડળીઓ' (Debating
પણ સંજોગો જોવામાં આવતા નથી. આમ cieties) કરતાં કોઈ વિશેષ નથી. મત- છતાં અમે તેની ચર્ચા કરવા માંગીએ છીએ; લબ કે અત્યારે, કલકત્તાની પાલમેન્ટ સત્તાની તેનું કારણ એ છે કે, ભવિષ્યનું વિચારક્ષેત્ર દૃષ્ટિએ તણુપ્લાના બે કટકા પણ કરવા સમર્થ
કોઈ પણ પ્રકારે ખેડાય. નથી. આવી સ્થિતિ છતાં, એટલે કે, વર્તમાનમાં
આજના વિષય ઉપર આવતાં પ્રથમ એ એ સંસ્થાનું કઈ પણ મૂલ્ય દેખાય નહીં
જોવાનું છે કે, જૈન સમાજની વર્તમાનમાં જે તેમ છતાં વિદ્વાને તેવા પ્રકારની ચર્ચા કરવામાં સ્થિતિ વિદ્યમાન છે તેમાં સુધારણાને અવકઈ પણ પ્રકારને લાભ દેખે છે.
કાશ છે કે નહીં, જે સુધારણાને અવકાશ છે લકત્તામાં મુખ્યપણે રાજ્યપ્રકરણ વિષ- એમ સિદ્ધ થાય. તે સુધારણ કર્યોથી ચાલશે યોની ચર્ચા કરનારૂં “મેડર્ન રિવ્યુ’ નામનું કે, નહી; અને જે સુધારણ કર્યોથી ચાલે એક માસિક પુસ્તક નીકળે છે. થોડા માસ તેવું ન હોય, તે સમાજનું ફરી બંધારણ પહેલાં આ માસિક પુસ્તકમાં “હિંદમાં રશીયન કરવાની જરૂર છે કે નહીં તે જોવાનું રહેશે. રાજય અમલ”(Russian Rule in India) જૈન સમાજમાં સુધારણાનો અવકાશ એ મથાળા હેઠળ એક વિષય ચર્ચવામાં આવ્યા છે અથવા તેના ફરી બંધારણની જરૂર છે હતું. આ વિષયમાં અંગ્રેજી અને રશીયન રાય એ વિષય ઉપર આવવા પહેલાં આપણે જૈન અમલમાં કે રાજ્ય અમલ હિંદને વધારે ફાયદા- સમાજનાં બે પડખાં પાડવા જોઇશે; એક પડખું કારક થાય તેમ છે તેની ચર્ચા કરવામાં આવી જૈન સમાજનું પરમાર્થ સંબંધનું; અને હતી. ચર્ચા કરનારે ચર્ચા કરવા ઉપરાંત બીજું પડખું જૈન સમાજનું વ્યવહાર સંબંધીનું
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
