Parshwanath Paramparaya Itihas

Author(s): Devguptasuri, Gorinath Shukla
Publisher: Ratnaprabhakar Gyan Pushpmala

Page 88

अत्याचार्यस्य शासनसमये विहायैकादशाग पूर्वाध्ययनस्याभाव एवासीत् / स्वयं च पूर्वद्वयाग्ययनस्तदीयमर्मज्ञश्चाभवत् / येन स्वपरगच्छीया बहवो मुनयोऽध्येतुमागच्छन् / पठताच तेषां मध्ये श्रार्यों देववाचकः परममेधावी विनयरुचिर्यस्मिन्नाचार्यो भृशमस्निात् / सूरेश्चेदृशी भावना यदसौ पूर्वद्वयाध्ययनं संपूर्णतया विध्यात् / परं देवमत्र प्रतिकूलम् / यतोऽनेन सार्धपूर्वमध्ययनं कृतमतः परं प्रमादो विहितः / प्राचार्येण मुहुर्मुहुर्दत्तोत्साहोऽसौ धृतिं न दधार / सूरिश्च चेतसि दुःखेनाशोचत्-महत्कष्टमिदं यद् दृष्टिवादश्चतुर्दशपूर्वाणां ज्ञानं च पात्राभावेनाचार्यचरणैः सहैवाभावं गतम् / अवशिष्टं च पूर्वद्वयज्ञानम् / प्राहकश्चैको देववाचकः सोऽप्यद्य प्रमादप्रस्तः, किमत्र विधेयमिति / मुनिर्ममलकुम्भो नाम तदासीयेन पूर्वमेकं मूलतोऽधीतम् / आचार्यश्च तमध्यापयामास तदर्थान् / यतोऽस्य देववाचकस्याभिरुचिरवर्धत / ततोऽनेन सार्धपूर्व सार्थमर्धश्च मूलतोऽधीतम्, एवमपि कृत्वा स्वधर्मशास्त्र संरक्षितम् / अद्य तु धर्मप्रन्थानां दाहो, ज्ञानं तु दुरापास्तमित्यहो साहसम् ! विहरणक्रमेणाससाद भरुचनगरमसौ सूरीश्वरः / तत्रत्येन/चतुर्विधेन संघेन च महता समारोहेण स्वागतं विहितम् / सकलजनमनोमोदकं धर्मरुचिसंवर्धकं सुविशदविचारचारु समुपासकानां परमसुखकरं व्याख्यानं दत्तमाचार्यवर्येण / ततः परं संघसमक्षमेव निम्नलिखितेभ्यः पदवीप्रदानेन द्विगुणितधर्मप्रचारप्रोत्साहनमकार्षात् / यथा मंगलकुम्मादिभ्य एकादशभ्य उपाध्यायपदम् / देववाचकादिभ्यस्त्रिभ्यो गणिपदं क्षमाश्रमणपदम् / देवसुन्दरादिभ्यः पञ्चदशभ्योः पण्डितपदम् / आनन्दकलसादिभ्यः पञ्चदशम्योः गणावच्छेदकपदम् / सुमतितिलकादिभ्यः पञ्चदशभ्यो वाचनाचार्यपदम् / एवं पदवीप्रदानं समहोत्सवं समाप्य सर्वान् तान् सर्वत्र धर्मप्रचाराय प्राहिणोत् / अन्ते च तत्रैव चतुर्मासो निर्धारितः / अन्येभ्यश्च समीपप्रामनगरेषु चतुर्मासार्थ प्रबन्धो विहितः / व्याख्याने दार्शनिकतात्विक योगसमाधिप्रभृतीन विषयानवलम्ब्य धर्मोपदेशो दत्तः,राजा तथा प्रजाश्च सोत्साहं श्रुत्वाऽत्मानं धन्यं मेनिरे। अन्यमतानुयायिनश्च जिनधर्ममङ्गीचक्रुः / तत्र विद्यमाना बौद्ध धर्मानुयायिनोऽपि निमिलितनयना शिथिलितधर्मप्रचाराश्चाभूवन् / तत आवन्तीदेशे विहरणक्रमेणोजयिनी-माण्डवगढ़-महेन्द्रपुर-दशपुरादिषु धर्मव्याख्यानादीनि कृत्वा मेदपाटप्रान्ते चित्रकोटाघाटपत्तनादिषु च विहरन्नसौ उपकेशपुरमगमत् / तत्र भगवतो महावीरस्य सूरीश्वरस्य श्रीरत्नप्रभसूरैर्देव्याः सच्चायिकायाश्च दर्शनं विधाय श्रीसंघमुपदेशनादिभिः संतानयामास | अनुमान्य च प्रार्थनां तत्रैवाबासीद् वर्षाणां चतुरो मासान् येन धार्मिकाणां महानलभ्यो धर्मलाभो जातः / एकदा भगवती सच्चायिकामपरोक्षरूपिणीमवादीदायुषो ज्ञाने / सा च भगवन् ! त्रयोदशदिनाधिकैः पञ्चभिर्मासैरेव पूर्ण भवदीयमायुरतो भवान् मंगलकुम्भायोपाध्यायपदविभूषितायाचार्यपदे स्थापयतु संघसमक्षमिति / श्रीसंघानुमत्या कुमटगोत्रीयेण वर्धाशाहेन समनुष्ठिते महोत्सवे सूरीश्वरस्तं सकलसमुचितगुणमङ्गलायतनं मंगलकलशमुपाध्यायमाचार्यपदे स्थापयामास / अभिधानमस्य श्रीसिद्धसूरीति परिवर्तितम् / . समाप्ते चतुर्मासवते ततो निर्गत्य खटकुम्पनगरमगच्छत् / कृतश्च सबहुमानमस्य सत्कारविधिः सर्वैः पौरः। अवशिष्टानि च द्वात्रिंशदिनानि / बारम्घमनेनानशनं येन सर्वे महहःखमनुवभवुः / अन्ते पाचपरमेधि