Parshwanath Paramparaya Itihas

Author(s): Devguptasuri, Gorinath Shukla
Publisher: Ratnaprabhakar Gyan Pushpmala

Page 122

[ 107 ] सूरीश्वरालौकिकप्रभावेण प्रकृतिमापनः 'जिनधर्माचरणप्रभावमुदितमानसो जिनदीक्षां स्वीचकार / ब्राह्मणाश्वाचार्यप्रभावमुग्धचेतसो यथाप्रतिज्ञं जिनधर्म सिषेविरे / अस्य परम्परा नक्षत्रजात्या सर्वत्र प्रसिद्धिं लेभे / धीया-जातिः / अस्या एव नक्षत्रजातेरियं जातिः प्रादुर्व भव / यथा व्यापारार्थ स्तम्भतीर्थ (खंभात. नगरम् ) ययुनक्षत्रजातीयाः केचित् / व्यापारे च प्रचुर द्रव्यमवाप्य तत्रैव न्यवात्सुः / जिनधर्मानुरागिणा दल. पतशाहेन जिनालयनिर्माणमाब्धम् / तदर्थ च शिल्पिनः कर्मकराश्चादिष्टाः / जातं च भूखननम् / तदनु कश्चिच्छिल्पी श्रेष्ठिनो गृहमाजगाम यावदसौ भोजनमकरोत् / घृतपात्रे पतिता मक्षिकामसौ निष्कास्य स्वपादेऽस्थापयत्। संपाच भोजनविधिमसौ बहिरागच्छत् / शिल्पिना तत्सर्वमेवास्य चेष्टितमवलोकितमासीत् / श्रेष्ठिन् ! भूखननं संपन्नम् / प्रातरवोष्ट्रशतभारवाह्यप्रमाणं तत्र घृतमपेक्षितं यतो मूलदाय स्यात् / एवमस्य शिल्पिनो वचः श्रुत्वा प्रभाते तत्र प्रेषयिष्याम ति तमाह श्रेष्ठ / असौ च गृहं गतः / जातं प्रभातम् / श्रेष्ठी च प्रातस्तत्र गत्वा तावरप्रमाणं घृतं नीत्वाऽब्रवीत्तम / भोः शिल्पिन् ! अधिकमपेक्षितं तर्हि वक्तव्यं किन्तु मलदाय विधेयम् / श्रुत्वा चासौ विस्मितः सन् जहास / हासकारणं च तं पप्रच्छ श्रेष्ठी / तेनोक्तम् - घृतान्मक्षिका निष्कास्य पादे स्थापयता भवतेदृशं स्नल्वौदार्य प्रकटितमिति हेतो, हासः। श्रुत्वा च श्रेष्ठी तमाह-भवन्तो जानन्तु वयं महाजनाः / धर्मकार्ये धनोपयोगार्थ न किंचिद् विचारयामः / धनाद् धर्मोऽधिकतरः / अत एव च मक्षिकायाः पादे संस्थापनेन चर्मसृदुत्वं पिपीलिकाम् तद्ग्रहणार्थमागतानां हिंसनश्च न स्यादिति श्रुत्वाऽसौ लज्जितोऽभूत् / दलपतशाहेन द्विपञ्चाशदुपमन्दिरयुक्तो भव्यो जिनालयो निर्मापिता यस्य प्रतिष्ठाविधिराचार्येण सम्पादितः / एतदीया परम्परा घीयाजात्या व्यवहृता / घटनेयं वैक्रमे 1123 समे संवत्सरेऽजनीति विभाव्यम् / संघी-जातिः-नक्षत्र जातीयो मालाशाहो विक्रमस्य 1145 तमेऽब्दे नागपुरान् महान्तं संघ निष्कासयामास तो तद्वंशजाः संघवीजातोया इति प्रसिद्धिमगमन् / गरीया-जाति:-नक्षत्रजतीयः सवलाशाहो गरीयाप्रामाध्यक्षेण सह वैमनस्यं प्राप्य पाटणनगरं निवासाय गत इति हेतोस्तत्रत्यास्तं गरीयेत्युपनाम्नाऽजुहवुः / तत्परम्परा गरीयानाम्मा विश्रुता बभूव / खजानची-जाति:-विक्रमस्य संवत्सरे 1242 तमे गरीयाजातीयो रूपणशीशाहो धारानगर्या तदधिपतिना कोषाध्यक्ष पदे नियुक्ततता कोषाध्यक्षं खजानचीपदे नाह्वयन जनाः / अस्य पुत्रेणोदयमाणेन धारा. नगर्या भगवतः पार्श्वनाथस्य भव्यो जिनालयो नि पितो यस्य प्रतिष्ठामहोत्सको वि० सं० 1282 माघशुक्लपंचम्यामनुष्ठितः / एतद्वंशीया खजानचीपदेन प्रसिद्धः।। कागजातिः-एकदा सूरीश्वरो विहरन लोद्रवापत्तनं प्रतस्थे / मध्ये कागनाम्नी सरित्समागता / यस्यास्तटे कागनामा महर्षिः शिष्यमंडलसहितोऽग्निकुण्डं संस्थाप्य स्थितः / अनेन सूरये सत्कारार्थमासनं दत्तम् / स च रजोहरणेन भूमिशोधनं कृल्या स्वकीय भासन स्थापयित्वोपविष्टः / तापसेन तत्कारणं पृष्टम् / सूक्ष्मजीवानां हिंसापरिहारायेदं समाचरणमिति कथितोऽसौ स्वासनं पश्यति तावदसंख्याः पिपीलिका ददर्श / पश्चात्तापयुवमानसोऽसौ श्रीकक्कसूरिमहिंसातत्त्वस्वरूपमपृच्छत् / तेन च सयुक्तिं सप्रमाणं जिनधर्मतत्त्वपुर:सरमहिंसास्वरूपं वर्णितम् / आत्मकल्याणसाधनायायमेव, जिनधर्मः कल्याणकर इति मत्वा सर्वशिष्यमंडल * सहितो दीक्षां जप्राह / तस्य तापसगुणानुरूपं तपोमूति नामकरणं कृतम् / अस्य परिचर्यारतो रोलीग्रामाण्यवः पृथ्वीपालोऽपि सूरीश्वरप्रभावप्रभावितो वासःक्षेपपूर्वक शुद्धि प्राप्त उपकेशवंशे समाविष्टः सूरिणा। कागर्षे: स्मृतिचिह्नर्थ पृथ्वीपालादयः क्षत्रियाः कागनाम्ना लोके प्रथिताः / पृथ्वीपालस्याग्रहमनुमान्याचार्यों रोलीग्राम गत्वोपदेशदानेन सर्वान् जिनधर्मतत्वं बोधयामास / बहवश्च सूरीश्वरवरदहस्तेन दीक्षामहिषुः / श्रस्चा घटनाया विक्रमस्य 1011 तमः संवत्सरः सम /