Book Title: Jain Shwetambar Conference Herald 1918 Book 14
Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference
View full book text
________________
૨છે.
૧૧ મી જન શ્વેતાંબર પરિષ. મારી મનવાંછનાઓ આપના મનન-વિચારને માટે રજુ કરતા પહેલાં, આપણી જેન સમાજની વર્તમાન પરિસ્થિતિની આલોચના અસ્થાને નહિ ગણાય એમ માની હું કહેવાની રજા લઇશ કે આજનો જમાનો એ વિચિત્ર છે કે આગલ કહ્યા પ્રમાણે જેટલે અંશે તે અનુકુલ છે, તેટલે જ અંશે તેની પ્રતિકૂલતા પણ ઓછી નથી. આપણે પિતાના ઇષ્ટ મંતવ્ય પ્રમાણે વર્તવાની સ્વતંત્રતા જે પ્રમાણમાં લાભદાયક છે, તેટલા જ પ્રમાણમાં નુકશાનકારક પણ છે. સાધન સંપત્તિઓ જેટલે અંશે ધર્મ પ્રચારાર્થે લાભદાયક છે તેટલેજ અંશે ભયકારક પણ છે, સહજસાધ્ય પર્યટન માર્ગને આશ્રય લઈ જૈન નરવીર વીરચંદ રાઘવજી ગાંધી, જેવા મહાત્માઓએ જૈન ધર્મની વિજયપતાકા અમેરિકા જેવા દુર દેશાવરોમાં પ્રવર્તાવી છે, એ જેટલે અંશે આપણને અભિમાન લેવા લાયક છે, તેટલે જ અંશે કાળજી રાખવા જેવી બીના એ છે કે વિદેશ-વિહારી બાંધે ધાર્મિક રહેણી કહેણીથી પરીપકવ થયા વિના પ્રદેશે પર્યટન કરશે તે પિતાની પરિપકવતાના અભાવે પિતાનું બેવા વિશેષ ભય રહેશે.
આ પ્રકારના વિપરીત જમાનામાં આપણી વર્તમાન અવસ્થા કરી છે તેને સ્ટેજ વિચાર કરતાં જણાશે કે મને પિતાને સાથે ગણતાં આપણાં ઘણુંએક ભાઈ બહેને જૈન ધર્માભિમાની લેવાનું મમત્વ રાખતાં હોવા છતાં “જૈન ધર્માવલંબી અર્થાત જેન” એટલે કાણુ એ ભાગ્યે જ સમજતાં હશે. આપણું ધર્મ શાસ્ત્રોમાં વર્ણવ્યા પ્રમાણેનું શુદ્ધ વર્તન તો મહાદુષ્કર છે, પણ તે તરફ પૂર્ણ જિજ્ઞાસાના અભાવે આપણું ઘણું ઓછું જાણીએ છીએ. આમ કહેવામાં હું કોઇની યોગ્યતાની ટીકા કરવાની ઇચ્છા રાખું છું, એમ આપ માનશે નહિ. મારી આપ સર્વેને એજ પ્રાર્થના છે કે પૂર્વોક્ત કસોટી લક્ષમાં રાખી સર્વેએ પિતપિતા માટે નિશ્ચય કરી હોવાને છે કે જે ધર્મને માટે આપણે આગ્રહપૂર્વક મમતા ધરાવીએ છીએ તે ધરાવવા જેટલી યોગ્યતા આપણુમાં છે કે નહિ, અને નથી તો શું શું અપૂર્ણ છે, એ વાત એક વખત અંતઃકરણમાં દઢ થયા પછી, આપણું સંખ્યાબંધ મહત્વના અને આપોઆપ નિર્ણિત થશે, એટલું જ નહિ, પણ સમાજેન્નતિ ધર્મવૃદ્ધિ આદિ ઈષ્ટ
અભિલાષાઓ પણ સહજ-સાધ્ય થશે. શ્રદ્ધા, નિર્મોહ, નિવ્રુવેગ, સમદષ્ટિ, એકાગ્રતા, વાય, પ્રભાવના, નય, સમ્યકચારિત્ર, મૈત્રીભાવ, ઈત્યાદિ અનેક પ્રકારના નાનાવિધ સહગુણોથી પૂર્ણ વ્યક્તિબોધજ જૈનનું ભૂષણ છે. બાંધ! ઉપર અલ્પરેખા આપણને કેટલી બધી મહત્વતા આપે છે, એ જો આપણે આપણું અંતઃકરણમાં ઘટાવી શકીએ તે આપણું જીવન ઉચ્ચતમ કેટીનું થઇ આપણા સમાજની વૃદ્ધિ પણ સત્વર જોવાને ભાગ્યશાળી થઇશું.
સામાજીક પરીસ્થિતિ તરફ લક્ષ આપતાં, પણ આપણી નિરાશા ઓછી નથી. સમાનતિનાં પ્રાથમિક મૂળતત્વોથી પણ હજી આપણે ઘણે અંશે પછાત છીએ એમ કહેવામાં ખોટું નહિ ગણાય. આપણી વ્યવહારિક રીતભાત, રીતરીવાજ, રહેણી કરણી, આચાર વિચાર, સંસાર વ્યવહાર, એ વિગેરેની બાબતમાં પણ સૂક્ષ્માવલોકન કરવું ઉપયોગી થશે એમ માની હે જણાવીશ કે ઉપરોક્ત સર્વ દિશાઓમાં ઘણાએક સુધારા, વ્યવસ્થા, અને પ્રવૃત્તિ થવાની જરૂર ઓછી નથી. આપણું પથક પૃથક વિભાગમાં, ભિન્ન ભિન્ન પ્રાંતમાં, અને જુદી જુદી જ્ઞાતિઓમાં હજી ઘણાએક રીતરિવાજો, આચાર વિચાર એ વિગેરે
