Jain Shwetambar Conference Herald 1918 Book 14

Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 137

સ્વીકાર અને સમાલાચના.
૧૩૯
દેવેદ્ર’ગણિએ ( નેમિચ સૈદ્ધાંતિકે ) ઘણાં કુંલકા રચ્યા છે. ૧ ઉપદેશ કુલક (પીટ૩ રી. પૃ ૭૮ )રરૂપ, દાન શીલ તપા ભાવના કુલકાનિ ( તજ રીપેા પૃ. ૨૧૭, ૨૧૮ ) સુનિચંદ્ર સૂરિ નેમિચંદ્ર સૈદ્ધાંતિકના ધર્મ સહેાદર-ગુરૂસહેાદર હતા (નિર્વિવાદ છે. ઉકત મુનિચંદ્રસૂરિ સંબધી વૃત્તાંત જૈન કૅાન્ફરન્સ હેરલ્ડના સને ૧૯૧૭ ના ખાસ અંકમાં રૃ. પર એક વિસ્તુત લેખમાં પંડિત બહેચરદાસે આપેલ છે તે સૂરિના શિષ્ય પ્રસિદ્ધ વાદી વાદિદેવ સુરિ હતા, તે વાદિદેવસૂરિ પણ નેમચંદ સૈદ્ધાંતિકના સમકાલીન હતા એટલુંજ નહિ પણ તેમની સહાયથી અણહિલપુર પાટણમાં દાટ્ટી શ્રેષ્ઠિની વસતિ કે જ્યાં ઉકત નેમિચંદ્રે ઉત્તરાધ્યયન વૃત્તિ રચી છે તેજ સ્થળે જીવાનુશાસન કુલંક સવ્રુત્તિક સ ૧૧૬૨ માં ૩૨૩ ગાથાનું રચેલ છેઃ— તેની પ્રશંસ્તિ આ પ્રમાણે છે देशवसु सरसा हिंसाइ वण्ण कहिय नामे हि । पयरण मिणमा रईयं ते पीसा तिन्निसयगाह || अलिबागरे जयसिंह नरेस रम्मि विज्जंते । दोह वसट्टिएहिं बासठ्ठी सूर नवमीए ।
દેશ-વસુ–સુર–રીસા-હિંસા આ પાંચ શબ્દાના આદિ અક્ષર લઇને જે નામ થાય તેણે આ પ્રકરણ—ગ્રંથસંદર્ભ ૩૨૩ ગાથામાં રચે છે, અને તે અણુહિલ્લવાડ નગરમાં કર્યું દેવના પુત્ર સિદ્ધરાજ જયસિંહના રાજ્યમાં દાટ્ટની વસતિમાં રહી ૧૧૬ર ની નવમી તિ થિને સૂવારે. આ ગાથા પહેલાં જણાવે છે કે
इयं सिरि सिद्धंत महायहीण सिरि नेमिचद सूरीणं उवएसाओ मज्झत्थयाए सिरि देवसूरि हिं
11
એટલે આ પ્રકરણ શ્રી સિદ્ધાંત મહેદધિ શ્રી નેમિચદ્ર સૂરિના ઉપદેશથી મે' શ્રી દૈ વરિએ મારા અને માર્ટ ( ત્યારપછી જણાવ્યું છે કે ) શ્રી વીરચંદ સૂરિના શિષ્ય માત્ર વડે રચ્યું અને તે સકલ આગમના પરમાની કસેાટી કરનારા તરીકે જેણે ઉપમા પ્રાપ્ત કરી છે, અને સકલ ગુણ રત્નના મેરૂ જેવા છે એવા (ટીકામાં–સસ ગૃહ નિવાસી ) જિનદત્ત સૂરિએ આ જીવાનુશાસન કુલક શેાધ્યું, અને અન્ય સુરિ પ્રવરાએ ( ટીકા–મહેંદ્રસૂરિ પ્રમુખ ) સંમતિ આપી. આમાં ઉકત સૈદ્ધાંતિક માટે ટીકામ જે વિશેષણા આપ્યા છે તે આ પ્રમાણે છેઃ—સિદ્ધાંત મહાદધિ એટલે શેાભનાગમ બૃહત્સમુદ્ર શ્રી મિચદ્ર સૂરિ એ નામના શ્રીમદ્ ઉત્તરાધ્યયન લલ્લુદતિ–વીરચરિતનચૂડાદિ શાસ્ત્ર કર્તા બૃહદ્ગ શિરામણિ નિષ્કલ`ક સિદ્ધાંતવ્યાખ્યાનામૃતપ્રપાપ્રદાતાના ઉપદેશથી..........( જુએ મુનિશ્રી વલ્લભવિજ યથી શાધિત થઇ પ્રગટ થયેલ કલ્પસૂત્ર-સુમેાધિકાની પ્રસ્તાવના )
આ પરથી જણાશે કે સ. ૧૧૬૧ માં ઉકત નેમિચંદ્ર સૈધ્ધાંતિક હતા. તેમના સમકાલીન તરીકે દેવસૂરિ ઉપરાંત વીરચંદ્રસૂરિ, જિનદત્ત સૂરિ, અને મહેદ્રસૂરિ હતાં.
આમાંના જિનદત્ત સૂરિતે ખરતર ગચ્છમાં થયેલા જિનવલ્લભ સૂરિના શિષ્ય તે ભહાપ્રભાવિક હતા. તેથી અંબાદેવીએ તેમને યુગ પ્રધાનપદ આપ્યુ હતુ. તેમને જન્મ સ ૧૧૩૨ માં થયેલે. સંસાર પક્ષે તેમનું નામ સેામચંદ્ર હતુ. તેમણે ૧૧૪૧ માં દીક્ષા લી'ની