Book Title: Jain Shwetambar Conference Herald 1918 Book 14
Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference
View full book text
________________
૧૪૦
જૈન શ્વેતાંબર કોન્ફરન્સ હેરે.... તે સમયે પ્રબોધચંદ્ર ગણિ નામ હતું. સં. ૧૧૬૮ માં તેમને દેવભદ્રાચાર્ય તરફથી ચિત્રકૂટમાં ( ચિતેડમાં ) સૂરિપદ મળ્યું. તેમણે પિતાના અદ્ભુત ચમત્કારથી ઘણું શહેરોમાં જૈન ધમને મહિમા વધાર્યો હતો. તેમનાં પગલાં દાદા સાહેબના નામથી ઘણી જગાએ આજે પૂજાય છે. સં. ૧૨૧૧ માં અજમેરમાં તેમનું સ્વર્ગગમન થયું હતું. તેમણે સંદેહદેલાવલી આદિ ગ્રંથ રચ્યા છે,
વરચંદ્ર તે ચંદ્રગચ્છના પંડિલ નામની શાખામાં શ્રી ભાવેદેવ સૂરિના શિષ્ય વિજ્યસિંહ સરિના શિષ્ય પ્રસિદ્ધ વીરાચાર્ય હેય તે ના નહિ. તેને સિધ્ધરાજ સિંહ સાથે મિત્રતા હતી. તે રાજાએ કોટની બહાર જવાના કહેવા છતાં બંધ કોટમાંથી પિતાની અદ્દભુત શકિતથી બહાર નીકળનાર, શૈદ્ધ જગરમાં શ્રધ્ધાને ધર્મવાદમાં જીતનાર, ગોવિંદસૂરિની સ હાયતાથી વાદસિંહ નામના એક સાંખ્યવાદીને સિધ્ધરાજની સભામાં જીતનાર, ને કમલ કીર્તિ નામના દિગંબરાચાર્યને પણ રાજસભામાં પરાજીત કરનાર એ મહાપ્રભાવિક થયા છે. તે સં. ૧૧૬૦ માં વિધાન હતા. જુઓ. જૈન ધર્મને પ્રાચીન ઇતિહાસ પૃ. ૧૨-૧૨૩. ઉક્ત મહેંદ્રસૂરિ એ નિવૃત્તિ કુલના મહેંદ્રસૂરિ હોઈ શકે, કારણ કે તેમના ઉપદેશથી ઘેધામાં શ્રીમાલી નાણાવટી શા હીરૂએ સં. ૧૧૬૮ માં નવખંડા પાશ્વનાથને બિંબ ભરાવ્યો હતા. ધનપાલ કવિ અને શોભન કવિને પ્રતિબંધનાર ચંદ્રગચ્છના મહેસૂરિ થયા છે, તે કદાચ હેાય તે હોય, પણ સંભવ જરા દૂર લાગે છે.-ધનપાલને સમય સં. ૧૦૩૦થી તે ૧૧૧૬ ની અંદર મૂકાય. સં. ૧૧૬૨ માં તે ધનપાલના ગુરૂ મહેસૂરિ હયાત હોય યા ન પણ હોય. ત્રીજા મહેસૂાર નાગૅદ્રગચ્છમાં થયા છે કે જેનો ઉલ્લેખ વસ્તુપાળના સંકીન રૂપે અરિસિંહે રચેલા સુકૃત સંકીર્તન (કે જે ઉપરક્ત જૈન આત્માનંદ સભાએ હમણાં પ્રકટ કરેલ છે તે ) માં કરેલ છે. તે મહેદ્રસૂરિના શાન્તિસૂરિ, તેના આનંદસૂરિ અને અમે મરસુરિ કે જે બંનેએ સિદ્ધરાજ જ્યસિંહ રાજાની પાસેથી “વ્યાઘસિંહ, શિશુક, ” એ બિરૂદ્ધ વાદીને હંફાવનારા તરીકે મેળવ્યું હતું, તે બંનેના શિષ્ય હરિભદ્રસુરિ અને તેમના વિજ્યસેન સૂરિ કે જેમણે મંત્રી વસ્તુપાલને સંઘાધિપતિ થવાને બાઘ આપ્યો હતો અને
જેના ઉપદેશથી વસ્તુપાલે તેમ કરવા નિર્ણય કર્યો હતો. આ મહેદ્રસૂરિ હવાને છેડે પણ સંભવ છે.
વાવસૂત્ર પુષિ—પત્રાકારે પત્ર ૩૦૩ ઉપોદઘાતના પત્ર છે. નિર્ણસાગર પ્રેસ, સંશોધક મુનિવર્ય શ્રી વલ્લભવિજયજી. પ્રહ જેન આત્માનંદ સભા ભાવનગર.) કલ્પસૂત્ર શ્રીમદ્ ભદ્રબાહુ સ્વામીએ રચેલું કહેવાય છે. તે શ્રુતકેવલીએ તે ઉપરાંત આવશ્યક, દશકાલિક, ઉત્તરાધ્યયન, આચારાંગ, સૂત્રકૃતાંગ, સૂર્ય-પ્રજ્ઞપ્તિ-ઋષિભાષિત, દશા, કલ્પ, અને બેવહાર એ દશ સૂત્રપર નિયુક્તિઓ રચી છે અને આ બૃહત્કલ્પ ઉપરાંત વ્યવહાર અને દશાશ્રતક સૂત્ર ભળી તેર ગ્રંથ રચેલ છે. વિશેષમાં ભદ્રબાહુ સંહિતા નામને જ્યોતિષને ગ્રંથ
ઓ છે કે જે હજુ અપ્રસિદ્ધ છે. હમણાં ભદ્રબાહુ સંહિતા એ નામથી જે ગ્રંથ ભીમસી માણેકે પંડિત હીરાલાલ હંસરાજે તૈયાર કરેલ છપાવ્યો છે તે ભદ્રબાહુકૃત નથી પરંતુ જૂદા જાદા ગ્રંથકારોમાંથી ભરણું કરી કોઈએ કરેલ કા.પનિક ગ્રંથ છે એ દાખલા દલીલથી જેનેહિતવી નામના માસિકમાં પંડિત જુગલકિશોરજીએ પૂરવાર કર્યું છે. કલ્પસૂત્ર એ મુનિના કહ્યું એટલે આચારને લગતો ગ્રંથ છે તે પર અનેક ટીકા થઈ છે, પણ છેલ્લી અને વિસ્તા
