Book Title: Jain Shwetambar Conference Herald 1918 Book 14
Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference
View full book text
________________
૧૪૧
સ્વીકાર અને સમાલેચના. રવાળી આ સુખધિકા નામની ટીકા ઉપાધ્યાય શ્રી વિનયવિજયજીએ સં. ૧૬૯૬ના જેઠ શુદ ૨ દિને રચી સંપૂર્ણ કરી છે. આ રચવાનું કારણ કર્તા જણાવે છે કે –ધણી ટીકાઓ થઈ છે છતા સ્વલ્પ મતિ બેધ માટે આ માટે પ્રયત્ન છે જેવી રીતે કે –
यद्यपि भानुद्युतयः सर्वेषां वस्तुबोधिका बधयः ।
तदपि महीगृहगानां प्रदीपिकै वोपकुरुते द्राक् ॥ ' – સૂર્યનાં અનેક કિરણો છે અને તેથી સર્વ વસ્તુઓનો બંધ થાય છે, છતાં પણ પૃથ્વીપરના ઘરમાં દીવાઓ રાખવામાં આવે છે અને તે જેવા ઉપકારી છે તેવી રીતે આ મારી ટીકાનું સમજવું.
આ પરથી સ્વ. ગોવર્ધનરામે સ્વ. નવલરામનું જીવન આલેખતાં જે લખેલું છે તે યાદ આવે છે. “વાંચનાર, જે તું હેટાં માણસના જીવન સાંભળતાં જ તપ્ત થતું હોય તે સરત રાખજે કે હેટાને માથે પણ મહેટા છે; અને હાના હોય તે પિતાનાથી વધારે નહાના આગળ તે હેટાં છે; આટલો મેટે સૂર્ય પણ જ્યારે આકાશમાં એક બિન્દુ જે છે, ત્યારે બિન્દુ જેવા આપણું ઘરના દીવા રાત્રે શા ખોટા ? .
હેટાં નેહાનાં વધુ હેટામાં, તે નાનાં પણ હે;
વ્યોમદીપ રવિ નભબિન્દુ, તે ઘરદીવડાં નહી બેટાં. ” સુરત જિં– સં. મુનિશ્રી રાજવિજય પ્ર. પંડિત હરગોવિન્દદાસ પૃ. ૪૨++૨૮ર કિંમત આવી નથી. ) કાશીમાં જૈન વિવિધ સાહિત્ય શાસ્ત્રમાલા નીકળી છે તેનો આ પ્રથમ નંબર છે. પુસ્તક પ્રાકૃત ભાષામાં છે અને તે વિ. સં. ૧૦૯૫ માં થયેલા ધનેશ્વર સૂરિએ રચેલું છે. ધનેશ્વરસૂરિ અનેક થઈ ગયા છે તેમાંના છ આ ગ્રંથની વિશાલ અને વિદ્વત્તા ભરેલી પ્રસ્તાવનામાં તેમના સમય સાથ ગણાવ્યા છે અને આ ગ્રંથકાર જાણ્યા પ્રમાણે સાતમા છે. તેમની વંશ પરંપરાથી જણાય છે કે પ્રસિદ્ધ વ્યાકરણ કરનાર બુદ્ધિસાગર સુરિ અને તેમના ગુરૂભ્રાતા જિનેશ્વર મુનિના આ ગ્રંથકાર શિષ્ય છે. જિનેશ્વર અને બુદ્ધિસાગર સંબંધી પણ પ્રસ્તાવનામાં વિશેષતાથી ઉલ્લેખ કર્યો છે. પ્રસ્તાવના લખનાર મહાશયને ખરેખર આવી ઐતિહાસિક ગણપૂર્વક પ્રસ્તાવના લખવા માટે ધન્યવાદ ઘટે છે. ગ્રંથ પ્રાકૃત હોઈ તેની સંસ્કૃત છાયા આપી હત તે વિશેષ ઉપયોગી થાત કારણ કે હાલમાં પ્રાકૃતના અભ્યાસી થોડા છે, પરંતુ હવે પ્રાકૃતના અભ્યાસને માટે ચળવળ થઈ રહી છે, યુનિવર્સીટીમાં તેને સ્થાન આપવાની હિલચાલ સફલ થઈ છે તે થોડા સમયમાં પ્રાકૃત ગ્રંથની ઉપયોગિતા અને તેમને અભ્યાસ વધવાને.
મતિ –પ્ર. શેઠ દેવચંદ લાલભાઈ પુસ્તકેદ્ધાર ફંડ, પૃ. ૪૪ લુહાણુ મિત્ર પ્રિ. પ્રેસ વડોદરા કિં. બે આના.) કર્તા જયાનંદ સૂરિ છે. તે કોણ હતા અને તેમને સમય શું હતો તેના સંબંધમાં પ્રસ્તાવનામાં જણાવ્યું છે કે “ તથાવિધ સાધનને અભાવે નિશ્ચિત નથી થયું તે માટે ક્ષમા યાચવામાં આવે છે ” પરંતુ અમારું માનવું એ છે કે સાધને તે ઘણાં છે, પરંતુ તેમાં પરિશ્રમપૂર્વક ઉતરવામાં આવતું નથી અને તેની શોધ કરનારાને તે કાર્ય સોંપવામાં નથી આવતું તેથી સંતવ્યતા સિદ્ધ થતી નથી. બહત ટપ્પનિકામાં આ ગ્રંથનું નામ આપતાં જણાવે છે કે “ સ્થૂલિભદ્ર ચરિત્ર તપા યાનંદ સરિત
