Jain Shwetambar Conference Herald 1918 Book 14

Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 147

સ્વીકાર અને સમાલોચના.
૧૪૯
કરવાને પ્રકાશને ધન્યવાદ ધટે છે. ભારતના ન્યાયપર ગ્ર"થામાં જૈનોએ કેટલા કાળા આપ્યા છે તે ડાક્ટર સતીશચંદ્ર વિદ્યાભ્રૂણે પેાતાના મિડીવલ ઈંડિયન હૈં।જીકના ગ્રથમા ઘણું સારી રીતે સમજાવ્યું છે. આ ગ્રંથમાં પહેલા પ્રમાના લક્ષણેા શું છે તેના નિર્ણય કર્યો છે, પછી પ્રમાણના એ પ્રકાર પ્રત્યક્ષ અને પરેક્ષ જણાવી પ્રત્યક્ષ એટલે શું તેના નિર્ણય કર્યો છે, કે જેમાં પ્રત્યક્ષના સાંવ્યવહારિક અને મુખ્ય એવા બે નકાર અને તેના ઉપભેદ સમજાવ્યા છે. ત્યાર પછી પરાક્ષ પ્રમાણુ અનુમાન પ્રમાણના નિર્ણય કરતાં તેમાં પક્ષ, લિંગ, વ્યાપ્તિ, હે. સ્વાભાસ વગેરે વણુના છે. છેવટે પેાતાની પ્રતીતિરૂપે સુંદર શ્લાક આપે છે કે:~ स्मृत्यादेरनुमाधिय: ऽपि च मया हेत्वादिभिः सेतरैः
नीते निर्णयपद्धति स्फुटतया देवस्य दृष्ट्वा मतम् 1
श्रेयो वः कुरुतान्मनोमलहरं स्फारादरं श्राविगां
मिथ्यावाद तमो व्यपोह्य निपुणं व्यावर्णितो निर्णय: ॥
~~~સ્મૃતિ આદિ ઉપચારાનુાનની શુદ્ધિવાળા એવા મેં પણ હેતુ આદિથી-હેતુ અને સાધ્ય Łષ્ટ.તથી તેમજ અન્ય એટલે હૈ-ભાસાદિથી સ્ક્રુટપણે નયપદ્ધતિ લઇ જઇ દેવના મતને જોઇ.-તપાસીને વિથ્યાવાદ રૂપી અંધકારને નિપુણતાથી દૂર કરીને આ નિત્ય પર વિવેચન કરેલું છે તે તે નિણ્ય શીધ્ર Àતાજને ને પિત્તના મેલને હરનારૂં અને અત્યંત આદરણીય એવું મંગલ કરા
ત્યારપછી આગળઆપ્તપદેશને આપચારિક પ્રમાણુ લેખી તેના નિર્ણય કર્યો છે. આ ગ્રંથ ઘણા ઉપયોગી અને તુલનાત્મક જ્ઞાન આપે એવા ન્યાય ગ્રંથ છે.
ફાયવૃત્તિ:---હેમચંદ્રાચાય ગ્રંથાવલી ગ્રંથાંક ૧. સ. પંડિત ભગવાનદાસ પૂ. પ મૂલ્ય છે આના. ) શ્રી હેમચંદ્ર સૂરિએ રચેલા શબ્દાનુશાસનના આઠમા અધ્યાયમાં અ પભ્રંશ ભાષાનુશાસનમાં પ્રસ્તાવકતાં અપભ્રંશ ભાષાના ઉદાહરણ રૂપે કેટલીક ગાથા આપી છે તે આમાં સંસ્કૃત ટિપ્પણું સહિત આપીને અપભ્રંશ ભાષાને ખ્યાલ આપ્યા છે. ગૂજરાતી ભાષા અપભ્રંશ ભાષાની પુત્ર છે તેવા તે ભાષાનું બંધારણ સમજવાથી ગૂજરાતી ભાષાની ઘટના પર પ્રકાશ પડે છે. આ કારણે આ પુસ્તક દાણુ ઉપયેાગી છે અને તે પ્રસિદ્ધ કરવા માટે ખી. બી. એડ ક ંપની-ખારગેટ. ભાવનગરને ધન્યવાદ ઘટે છે. દાધક એ છંદનું નામ લાગે છે અને છપાએક ગાથાઓને દેધક નામ આપેલું જણાય છે, અને તે પર વૃત્તિ-ટિપ્પણી આપી છે તે પરથી આ ગ્રંથનું નામ દેાધક વૃત્તિ રાખ્યું હશે આ બા ખત તેમજ આના ઉપયોગિતા સમજાવા માટે પ્રસ્તાવના લખવાની મહેનત સ`શે.કે લીધી હત તા કંઈ જાણવાનું મળત.
Tho Study of Jainisu-શ્રીયુત લાલા કનુભલ M.A. પ્ર. આત્માનંદ જૈન પુસ્તક પ્રચારક મંડળ-રાશન મહેાલા આગ્રા મૂલ્ય આના બાર. ) સ્વ. મહામુનિ શ્રોન્ આત્મારામજી કૃત જૈન તત્વાદ પરથી અંગ્રેજીમાં સારરૂપે અજૈન પણ જૈન ધર્મ અને તવજ્ઞાનમ અતિ રસ લેનાર વિદ્વાન મહાશય કન્નુમલજીએ લખેલા આ ગ્રંથ છે તે માટે પ્રથમ છાએ. તેઓ પ્રસ્તાવ ામ જણાવે છે કેઃ—
O the ancient religions of India whose origin is lost in