Book Title: Jain Shwetambar Conference Herald 1918 Book 14
Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference
View full book text
________________
વાત વિદ.
૧૦૩
બીજમાંથી મોટાં વૃક્ષ બની જાય છે, તેવી જ રીતે નાના વિચારોમાંથી જ મોટું કાર્ય નીપજે. પ્રથમ વિચારોના આકાર બની પછી કાર્યના રૂપમાં આવે છે. વિચારોનું બળ જેવું તેવું નથી. દરેક કાર્યમાં પ્રથમ વિચારનું જ સામ્રાજ્ય હોય છે જેટલા વિચારો પિચા અને સાંકડાં વટલુંજ કાય કાચું અને નબળું સમજવું. મનોબળ વિચારેથી જ વધે છે અને ઘટે છે નબળા વિચારે છવનનું અધઃપતન–અધોમુખ માનુષિ જીવનને બનાવે છે, ત્યારે સધિયારે ઉર્ધ્વ ગમન કરાવે છે. જેમ જેમ મોબળ વધે છે તેમ તેમ ધૈર્યતા અને સાહસીકતા પણ વધે છે, અને જ્યારે અતુલ્ય મને બળ વધે છે, ત્યારે જ મહત્વનાં કાર્યો થઈ શકે છે. મને વેગ રોકી શકાતો નથી, પણ અંકુશીત તે રાખવાની અગત્યતા છે જ. જેનામાં મને બળ હોય છે તેનામાં જ આમિક બળ હોઈ શકે છે. આત્મિક બળવાળાથી જ સ્વહિત કાર્ય અને પરહિત કાર્ય બની શકે છે. આવી રીતે અનેક પ્રકારનું બળ વિચારોમાંથી જ જન્મ પામે છે. માટે કહે, સવિચારની કદર સમજનાર માણસ જ માણસાઈના ગુણો પ્રાપ્ત કરી શકે છે. જે જે દેશ અથવા સમાજે હાલ ઉન્નત સ્થિતિને પામી સુખી જણાય છે તે, વિચારો વડેજ બનેલા છે. માટે હમેશાં સદ્દવિચારનું સેવન કરવું જોઈએ. હાના વિચારોથી જ મોટું કાર્ય થાય છે. વિચાર કરતા કરતાં જ્યારે તેનું બળ વધે છે ત્યારેજ કાર્યના રૂપમાં આવે છે. સવિચારશન્ય મનુષ્ય પશુ કહેવાય છે.
લલિતા બહેન ! વિચારના બે પ્રકાર છે સદવિચાર અને અસહુવિચાર સુવિચારે સારાં કાર્યો થાય છે. એવી જ રીતે અસદ્દવિચારોથી અપ્રશસ્ત-માઠ-કાર્યો થાય છે. એવી જ રીતે અસદ્ વિચારોથી સાવધ રહેવું જોઇએ-માઠા વિચાર આવતાં જ ત્યાંથી પાછું વિરમવું કે જેથી ભવિષ્યમાં તેનું વિષક્ષ વૃદ્ધિને જ પામી શકે નહિ. બહેન ! વિચારોમાં શું શક્તિ છે એ વિષય ઘણે વિચારવા અને મનન કરવા જેવો છે. આ પ્રસંગ વિશે તમને માત્ર યત્કિંચિત જણાવ્યું છે. આપણે વિસ્તૃત વિવેચન ફરી કોઈ વખતે કરી શું. હાલ તો સભામાં એકત્ર મળીને શું કામ કરીએ છીએ તે તમને જણાવું છું. - લલિતા બહેન ! સભા સાર્વજનિક હોવાથી દરેક કામની સ્ત્રીઓ તેમાં ભાગ લઈ શકે છે. અને તેથી દરેક બહેનો સાથે ત્યાં ઓળખાણ થાય છે અને પરિચયમાં આવતાં પ્રેમ ભાવમાં વધારો થાય છે. બહેન ! આપણું વર્ગમાં ભગિનીભાવ વધારવાની ઘણી અગત્યતા છે. જ્યારે આપણી ઓંનેમાં ખરે અન્તરને પ્રેમ એક બીજાને જોતાં ઉભરાશે ત્યારે જ ભારતની મહિલાઓમાં કાર્ય કરવાનું બળ વૃદ્ધિને પામશે ને તે ભગિનીભાવ વધારવાને મહિલા સમાજે એ મુખ્ય સાધન છે. ત્યાં સભામાં પ્રથમથી એક વિષય નક્કી કરવામાં આવે છે અને તે વિષયમાં પિતાના વિચારો દર્શાવવાનું ને જણાવવામાં આવે છે. ફરી જે દિવસ સભા મળવાને નક્કિ કરેલું હોય છે તે દિવસે સાક્ષર બને છે તે પોતાના વિચારો તે વિષયમાં લખી લાવે છે અને સભા સમક્ષ વાંચી બતાવે છે. વળી કેટલીક વકતા બહેને તે મેઢેથી ભાવણુ કરી દ્રષ્ટા સાથે અને કેટલીક બાબતો અનુભવ સાથે સાબીત કરી આપે છે કે આ વિષયમાં આટલી આટલી બાબત સમજવા જેવી છે. આટલી ખામીઓ છે તેમાં આવી રીતે સુધારો કરી તેનું પરિશીલન કરવાની જરૂરત છે. બહેન!
પિતાની ભૂલ સમજાતાં તેમાં સ્વાભાવિક સુધારો થાય જ છે. માણસ અંધકારમાં જ ગોથાં ખાતો હોય અને સૂર્ય ઉદય થયા પછી અથવા પ્રકાશનું સાધન દીપક નજીક આવ્યા પછી પણ જે સીધે
