Book Title: Jain Shwetambar Conference Herald 1918 Book 14
Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference
View full book text
________________
- જેન એજ્યુકેશન બર્ડને રિપિટ.
૧૧૩ આવી હિંદની હાલની પરિસ્થિતિ છે, આ પ્રમાણે લેક શિક્ષણમાં પડતી વિટંબણાઓ અને મુશ્કેલીઓ દૂર કરવા, અને ખાસ કરી ધાર્મિક શિક્ષણ ઠેરઠેર જાગ્રત રાખી ધર્મમય જીવનને રસ રેડી પ્રજા જીવન ઉન્નત બનાવવા માટે લેક યા લોકના અમુક અમુક ખંડેએ પોતાના તરફથી ખાસ પ્રયત્ન કરવાની જરૂર છે તે જૈન સમાજના શ્વેતામ્બર સંપ્રદાય સરફથી આ નામે જૈન એજ્યુકેશન ઈ જેવી સંસ્થાની આવશ્યક્તા સ્વતઃ સિદ્ધ છે. જેન કેળવણીના આંકડા–
જોન કેમમાં શિક્ષણને કયે સ્થળે કેટલો પ્રસાર થાય છે તે જાણ્યા વગર તેના વાસ્તવિક ઉપાયે થઈ શક્તા નથી. સ્થિતિ જણાયે ગતિ કે પ્રગતિનું પ્રમાણ માપી શકાય છે. સરકારી કેળવણી ખાતાના કે યુનિવર્સિટીના રિપોર્ટમાં જૈન કોમની ઉપગિતા અને મહત્તા જોતાં ખસૂસ કરીને તે સંબંધે જૂદા આંકડા રહેવા જોઈએ-માત્ર વસ્તિપત્રક પરથી જૈન કેમની વસ્તી ગણત્રી થતાં અને તેમાં કેટલા ભણેલ અને કેટલા અભણ છે એટલી -વીગત ભળવાથી કેળવણીની પ્રગતિનું માપ આંકી શકાતું નથી. વિશેષમાં પારસી, ખ્રીસ્તી તેમજ શૈદ્ધના સંબંધમાં જુદું વર્ગીકરણ કરીને ભાગ પાડવામાં આવે અને જૈન કોમ માટે ન રાખવામાં આવે એ પણ ગ્ય ન ગણાય. આ લક્ષમાં રાખી જૈન એસોસિયેશન ઑફ ઇંડિયાધારા મુંબઈ ઈલાકાના ડાયરેકટર ઓફ ઈન્સ્ટ્રકશન, પુના ઉપર તા. ૧ લી અકબર ૧૮૧૪ ના એક વિસ્તીર્ણના સુંદર મુદ્દા પૂર્વક હજુ પત્રક મેકલવામાં આવતાં ઉત્તરમાં તે સરકારી અધિકારીએ પોતાના સને ૧૪૧૪-૧૫ ના નં ૮૪૬૩ ના પત્ર દ્વારા જણાવ્યું હતું કે --દરેક પ્રાંતના કેળવણીના આંકડા માટેનું ફોર્મ સરકારે કરેલું છે અને તેમાં ફેરફાર કરી જૈનો માટે જુદા આંકડા રાખવા એ સરકારની સત્તાનું કામ છે; હું જે કંઈ કરી શકું તે એ છે કે જેમ લિંગાયત માટે કરવામાં આવે છે તે પ્રમાણે (અબ્રાહ્મણ) હિંદુઓની કુલ સંખ્યામાંથી જાહેર શિક્ષણ સંસ્થાઓમાં એટલે કે કોલેજમાં
માધ્યમિક શાળામાં...પ્રાથમિક શાળામાં અને ખાસ શાળામાં આટલા જૈન વિદ્યાર્થીઓ હતા.
આ પ્રમાણે જે દરવર્ષના આંકડા મળ્યા છે તે નીચે પ્રમાણે છે, તેમાં દર વર્ષ ૨૧ મી માર્ચ સુધીનું ગણેલું છેમુંબઈ ઇલાકામાં અબ્રાહ્મણ હિંદુ તેમાં જૈન વિદ્યાર્થીઓ ૩૧-૩-૧૫ સુધીના વર્ષમાં વિદ્યાર્થી કોલેજ માધ્યમિક શાળા પ્રાથમિકશા. ખાસ શા. કુલ
૪૮૫૭૦૦-૧૮૭, ૨૦૪૩, ૧૬,૬૮૬, ૧૫=૧૮૧૨૨ ૩૧-૩-૧૬ , - ૪૮૪૮૮૩ ૨૪૨, ૨૨૩૫, ૧૭૦૬૪, ૨૫૮=૧૪૮૦૦
૧૮૨(તમાંથી ૨૩ર૩ ૧૭૦૬૪, ૨૩૪=૧૮૮૧૩ ૩૧-૩-૧૭ ) - ૧૧૬ આર્ટસમાં ૭૬ પ્રોફેશનલ કોલેજમાં)
છેલ્લું વસ્તીપત્રક સને ૧૮૧૧ માં થયેલું છે તેના રિપોર્ટમાં જેનોની કેળવણીના આંકડા જોતાં જણાય છે કે ગૂજરાતમાં દર હજારે ૭૪૫, અને કર્ણાટકમાં દરહજારે ૧૮૮ જેનો વાંચી શકે છે. આ પરથી સમજી શકાશે કે ગુજરાતમાં લગભગ પણ સો ટકા વાંચનાર મળી આવે એને ઘણી ગર્વભરેલી બિના જૈન માટે કહી શકાય, પણ આંતરિક
