Book Title: Jain Shwetambar Conference Herald 1918 Book 14
Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference
View full book text
________________
૧૧૮
જૈન શ્વેતાંબર કોન્ફરન્સ હેરલ્ડ.
વૃત્તિઓ પ્રફુલ્લિત થાય, આત્મદમનનો મહિમા સમજાય, અને ટુંકામાં ઊંચા થશી કામ કરવા તર્ક તેને આત્મા આતુર થઈ જાય, તેના જેવું બીજું દેશને કોઈપણ શ્રેયસ્કારક નથી. એના મોઢા આગળ સામાન્ય જ્ઞાન, ઇતિહાસ, ભૂગોળ, પદાર્થવિજ્ઞાન કે કળા કેશલ્યની વાતે--ધાર્મિક વાચનમાળામાં શીખવવાની કંઈપણ જરૂર નથી. જે ગુણવડે પિતાનું તથા પારકનું ભલું કરવાની શક્તિ મળે છે તે ગુણોજ આ લેક અને પરલોકને અર્થે ખરા કામના છે, અને જો એ ગુણ ન કેળવાયા તે બીજી સઘળી કેળવણું કાંઈપણ કામની નથી. ત્રિવિધ કેળવણીમાં નીતિની કેળવણી એજ ઉત્તમ કેળવણી છે અને તેને સમાસ ધર્મનું જ્ઞાન આપનારી કેળવણ–આત્મા–વિશ્વ આદિની સમજ આપનારી કેળવણ-સમ્યગજ્ઞાનમાં અવશ્ય થઈ જાય છે” પણ તે આપવી બહુ મુશ્કેલ છે. એ કાંઈ ભણાવવાથી આ વતી નથી. સુનીતિ આપવાને માટે તે વૃત્તિઓ જ સુમાર્ગે વળવી જોઈએ, અને તે જેવી વાર્તાઓ કે દષ્ટાંતથી વળે છે તેવી વ્યાખ્યાનબોધથી ક્યારે પણ વળતી નથી, તે માટે રસ એજ નીતિની કેળવણીનું ખરું દ્વાર છે-નવલરામ. ગુ. શા. ૮૫. અગસ્ટ.
જૈન વાંચનમાળા સર્વમાન્ય થવા માટે કેવા સિદ્ધાન્ત યા નિયમો લક્ષમાં રાખવા ગ્ય છે તે બેડના પ્રથમના રીપોર્ટમાં જણાવી દીધું છે તેથી તે માટે હવે વિશેષ ન જ ણાવતાં વાંચનમાળા તૈયાર કરવા માટે બૅડે કરેલા પ્રયાસ તરફ વળીશું. - આપણી સમાજમાં આ સંબંધે ચર્ચા પણ કેટલાક જાહેર પત્રોમાં થવા ઉપરાંત કેટલાક પ્રયાસો પણ થયેલા મોજૂદ છે તેમાં પ્રારંભિક પ્રયાસ વસુલી જૈન પાઠશાળા તરફથી હતું. તેણે બે પડી બહાર પાડી હતી તે છૂટક બેલ યા કડા રૂપે હતી તેથી તે હાલના જમાનાને અનુરૂપ થાય તેમ નથી. ત્યારપછી રા. લાલને ત્રણેક પુસ્તક પ્રગટ કર્યા તેમાં પદ્ધતિની નવીનતા છે, પણ બાળકને માટે અઘરી થાય તેમ છે. પહેલી બીજી કરતાં ત્રીજી વિધાથી–બાળકની સમજણમાં ઓછી ઉતરે તેવી છે. જેનધર્મવિદ્યા પ્રસારક વર્ગ તરફથી પ્રગટ થયેલી ચોપડીઓમાં ભાષા અને વિષય સરલ ઇબારતમાં મૂકવાનો પ્રય
સેવાય છે, પણ તેમાં જે રહસ્ય, ભાવવાહકતા અને સહદયતા જોઈએ તે નથી. આથી નવીન શિક્ષણ પદ્ધતિ પર વાંચનમાળા જાદી રચાવાની જરૂર રહે છે, પણ તે પ્રત્યે ઉતર્યા પહેલાં જે વાંચનમાળા તૈયાર કરાવવા માટે સ્વ. શેઠ અમરચંદ તલકચંદ અને તેમના સ્વર્ગવાસ પછી શેઠ હેમચંદ અમરચદે દશ વર્ષો કાઢી હજારો રૂપીઆ ખર્ચેલા છે તેની હસ્તલેખિત પ્રત મેળવી તેની યોગ્યતા જાણું તેને પ્રકટ કરવી એ વધારે અભિનંદનીય ગણાય, તેથી તે સંબંધે સ્વ. શેઠ હેમચંદના સુપુત્ર શેઠ નગીનદાસની સાથે પત્રવ્યવહાર કર્યો હતા અને તેના ઉત્તરમાં તેમણે પિતાની સંમતિ દર્શાવવા ઉપરાંત જે વિદ્વાન મહાશયને તે કાર્ય સંપ્યું હતું તેની પાસેથી તે ભગાવવા પત્રવ્યવહાર કર્યો હતે. આશા છે કે આનું પરિણામ સંતોષજનક આવશે.
(૪) નવીન પદ્ધતિ પર ગ્રંથે--જીવવિચારાદિ ગ્રંથ સરલ અર્થ સહિત હાલની શિક્ષણપદ્ધતિ પર તૈયાર કરવા યા કરાવવા માટે જૈન વિદ્વાને આમંત્રણ કર્યું છે અને તે દરેક માટે જુદા જુદાં “આનરેરિયમ -આપવાનો નિર્ણય કરી તેના નિયમો વગેરે જહેરપત્રોમાં પ્રકટ કરેલ છે. હજુ સુધી કોઈપણ વિદ્વાને ભાગેલા નમૂના મોકલી આપ્યા નથી એ શોચનીય ગણાય, છતાં આ સંબંધમાં ખાસ આગ્રહ અને અંગત આમંત્રણથી વિદ્વાને
