Book Title: Jain Shwetambar Conference Herald 1918 Book 14
Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference
View full book text
________________
૧૧ મી જૈન શ્વેતાંબર પરિષદ.
૨૫
હોવા ઉપરાંત તેના વ્યાપારી સંબન્ધ પણ લગભગ આખી દુનિયા સાથે નિકટ થયેલા છે. એટલું જ નહિ, પરંતુ પરમાત્માની કૃપાથી પ્રાપ્ત થયેલા પ્રાકૃતિક સૌન્દર્યના પરિણામે તેની શોભામાં અધિકાંશે વૃદ્ધિ થાય છે. વિશેષમાં બંગાલ દેશની સર્વ પ્રકારની સાંસારીક ધાર્મિક રાજકીય વ્યાપારી એ વિગેરે અનેક પ્રગતિઓનું કલકત્તા મધ્યસ્થલ હોવાથી તેની મહત્તા અને પ્રતિષ્ઠા અન્ય શહેરો કરતાં કઈ રીતે ઉતરતી નહીં જ કહી શકાય. આ પ્રમાણે સર્વ રીતે મહિમાપૂર્ણ સ્થલમાં આપ સર્વ મહાપુરુષોના પવિત્ર દર્શનનો લાભ એ અમારે મન તો સુવર્ણ-સુગન્ધના અલૌકિક સંગ રૂપે અત્યન્ત આનંદવર્ધક છે.
આવી રીતે સર્વ આનન્દોત્સવ અને મને લાસના આ શુભાવસરમાં હર્ષની ઉમિઓમાં ઉછરતાં અન્તઃકરણોના અત્યંતરથી સ્કુરાયમાન થતા આવકાર, સ્વાભાવિક રીતે જ પ્રદર્શનની દૃષ્ટિએ કાંઈક અપૂર્ણ જણાશે, તેમ છતાં હું આપ સર્વને એટલું તે નિશ્ચય પૂર્વક કહેવાનું સાહસ કરીશ કે અમારો આ સત્કાર ગમે તે હોય, તો પણ અમારા આંતરિક પ્રેમથી પૂર્ણ હોવાથી આપના કૃપામય અનુગ્રહ માટે અપાત્ર છતાં પણ પાત્ર માનવાની આપની મહેરબાનીની અમને પુરેપુરી પ્રતીતિ છે.
બંધુઓ! હવે આપણે જે કરવાનું છે તે વિષયનું અવલોકન પ્રારમ્ભ કહીશું. આપણું જૈનધર્મની ભૂતપૂર્વ પ્રભા અને પ્રતિષ્ઠા સમસ્ત આર્યાવર્ત ઉપરાંત એશીયા, યુરોપ વિગેરે પૃથ્વીના મહાન ખડ઼ામાં સર્વત્ર જાણીતી હતી. ધર્મ સિદ્ધાંતને જાણનાર મહાન આચાર્યો મહાત્માઓ તથા પંડિતો સ્થલે સ્થલે વિહાર કરી સદુપદેશદારા જૈન ધર્મની વિજય-પતાકા સારી રીતે વિસ્કુરિત રાખતા હતા, એટલું જ નહિ, પરંતુ મહા પરાક્રમી રાજરાજેશ્વરો પણ અત્યન્ત નશીલ થઈ આ ધર્મ પાલતા, ટુંકમાં કહેતાં એક સમય એવો હતો કે જ્યારે જૈનધર્મ સિદ્ધાંતને સર્વમાન્ય મહિમા દેશ દેશાંતરમાં જાજ્યલમાન હતા, તથા અન્યધર્મીઓ પણ તે સિદ્ધાંત તરફ માનની ભાવનાથી મમતા ધરાવતા. રૉમ, ગ્રીસ, ઈગ્લાંડ, કાન્સ એ વિગેરે દેશના તત્કાલીન વિદ્વાનોએ આપણું ધર્મની પ્રશંસા કરેલી હવાનાં દષ્ટાંત આજે પણ તેઓના પ્રથો દ્વારા આપણે જાણી શકીએ છીએ.
પરંતુ ઉદયને સૂર્ય, ઉપર પ્રમાણે પૂર્ણશે પ્રકાશ્યા પછી, તેના અસ્તને સમય પણ, કાલના પ્રભાવે થવા લાગ્યો. નાના પ્રકારના વિગ્રહ, દુરાગ્રહ, મતમતાંતર એ વિગેરે કાર
ને લઇ, જૈન માર્ગનુસારી પ્રજા, સંખ્યા અને મહિમાના સંબંધમાં કાંઈક ગણતાની અવસ્થામાં આવી પડી, સાથે સાથે ધર્મ શિક્ષણની શિથિલતા, કર્મનિકપણા તરફ દુર્લક્ષ, સામાજિક દુરાવસ્થા, રાજ્યાશ્રયનો અભાવ, અન્ય ધમઓના વિરોધ એ વિગેરે અનેક અણધાર્યા અને ભયંકર વિનેને લીધે આપણે ધર્મ નષ્ટપ્રાય થવા લાગે. આપણા ધર્મગ્રંથો, અભ્યાસકો તથા આધ્યાપકોને અભાવે, દુર્લભ થઈ જવા લાગ્યા; પ્રભાવક આચાર્યો વિગેરેની ખામી જણાવા લાગી અને ધર્મવૃત્તિઓ મંદ અને નિર્બલ થવા માંડી.
આજ એકાદ સૈકાથી તે દુઃખમય સ્થિતિનું પરિવર્તન થઈ, ધર્મનો પુનરોદય થતો નિહાલવાને જેનસમાજ ભાગ્યશાલી થાય છે, એ પરમાત્માની પૂર્ણત્તમ કૃપાનું શુભ ચિન્હ છે. આપણું સૌભાગ્યે અંધકાર ભરેલું વાદલ હેજ હેજ વેરાતુ જાય છે, આપણું દષ્ટિ સન્મુખ વિશેષ અને વિશેષ તે વેરાતા વાદલમાંથી પ્રભા જોવાનું સદ્દભાગ્ય આપણને, દિનપર દિન, અધિકાધિક પ્રમાણમાં પ્રાપ્ત થતું દીસે છે.
