Jain Shwetambar Conference Herald 1918 Book 14

Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 77

૭૯
જૈન સમાજ અને રુદયની ઉદરતાની જરૂર કાંઈક ઝાંખી કરાવવા માટે લવાદ મારફતે ચારૂપ કેસના મળેલા ફેંસલા પછીની બને સમાજની પ્રવૃતિઓ પુરતું અજવાળું નાખે છે! તે આના લેખો અને સાધુ સમાજમાંની કેટલીક વ્યક્તિઓના લેખે પણ તે બાબત પર પુરતો પ્રકાશ કરશે.
સાધુ ત્થા ગૃહસ્થ સમાજનાં નવાં ચિત્રે અને તેનાં પરિણામે, સુધારાએની અગત્ય–આ પ્રમાણે વસ્તુસ્થિતિ છે તે તેનાં પરિણામો શાં આવવાં જોઈએ અને આવેલાં છે તે જરા જુઓ ! પ્રથમ તો રાજ્યની કોઈ પણ ધારાસભામાં કોઈ ઝાંખી વ્યક્તિ વા લોકમત સિવાય કાંઈપણ જૈનેનું તત્વ નથી! બીજું રાજકીય પ્રશ્નોની બાબતો માટે જે હિંદી રાષ્ટ્રિય સભા મળે છે તેમાં કોઈ પણ વ્યક્તિ બોલનાર “Orafor” તરીકે ન મળે; આ વસ્તુસ્થિતિ ન હોત તો તે કયારને પિલે વીરનર જે જયપૂર નરેશના રા
જ્યમાં કોઈપણ પ્રકારના ન્યાય સિવાય અંધારામાં પડે છે તે વીરરત્ન અનલાલશેઠીની બાબત હિંદી રાષ્ટ્રિય સભામાં જે કોઈ જેનો નેતા રસપૂર્વક ભાગ લેતે હેત તે ત્યાં હાથ ધરી તે જરૂર તે વીરરત્નને થોડા જ વખતમાં બહાર કઢાવી શકાત? આ રીતે હિંદ પણ પિતાની ફરજ જાણત અને બજાવત પણ ખરી! ત્રીજું જૈનોના કરતાં પણ નાની સમાજોના કેટલાક તહેવારે સરકાર તરફથી પળાય છે તે હેવારે આ૫ણી કેમ મેટી હોવા છતાં પળાતા નથી ! આ એક નવું આશ્ચર્ય ? પણ તેમાં કઈ જાતની નવાઈ નથી. આ એક ઐકયબળ, હૃદયબળ અને ભાવનાને સવાલ છે અને તેથી આ સર્વ બાબતે તેની ખોટ દર્શાવે છે. કેળવણીની બાબતમાં ત્થા સમાજ સુધારણાની બાબતમાં વિચાર કરવાને વખત કલહ કરવાના ટાઈમમાં પસાર થઈ જાય છે ! આથી પણ અધિક કુસંપના પરિણમે છે. તેનું સંપૂર્ણ દિ દર્શન કરવું તેમાં એક પુસ્તકનું લખાણ રોકી શકું ! આ સર્વ વાતે ગૃહસ્થ સમાજને લગતી છે અને તેથી તે દષ્ટિથી જ હવેનું લખાણ થાય છે. સમાજને ઉદ્ધાર ક્યારે હોઈ શકે કે જ્યારે સમાજ નેતાઓ પોતે કહે તે પ્રમાણેજ કરી બતાવે ત્યારે! હમણું કયા ક્યા સુધારાની અગત્ય છે તે સવિસ્તર જણાવીશ. કેળવણી, આપણું અખુટ સાહિત્યને પ્રકટ કરાવવાના પ્રયત્ન, સામાજીક થા રાજકીય સ્થિતિમાં સુધારા બાળલગ્ન ત્થા વૃદ્ધ વિવાહની અટકાયત, વિધવાની કઢંગી સ્થિતિ દૂર કરવાની અને આશ્રમની જરૂર, શહેરની અંદર સસ્તા ભાડાની ચાલની જરૂર અને ધનાઢયના પિતાને દુર્વ્યય અટકાવવાને પ્રયત્ન; આ સર્વ સમાજ સુધારામાં ગણી શકાય. મેં પ્રથમ સમાજ સુધારણાની રીત બતાવી હવે સુધારા કેવી રીતે અમલમાં મુકવા તે રસ્તે દર્શાવી અત્યારના ત્થા ભવિષ્યના નેતાઓની એકબીજા પ્રત્યેની ફરજ દર્શાવી આ લેખ સંપૂર્ણ કરીશ.
સાધુ સમાજના સુધારાની અગત્ય, જ્ઞાન અને તેને ઉપગ, સામાજીક સ્થા શાજકીય પ્રસંગો અને સાધુઓ–સાધુ સમાજને શી રીતે સુધારી શકાય તે પ્રથમ લઈએ! તેઓને જ્ઞાન મેળવવાની સગવડ કરી આપવામાં આવે; નિરસ જ આહાર બહેરાવવામાં આવે અને તેમને પિતાના જ્ઞાનમાં જ મસ્ત થવા દેવામાં આવે છે તે રીતે તેઓ પિતાના આત્માનું કલ્યાણ કરી શકે ! પણ કાળ થા ક્ષેત્રની પરિસ્થિતિ જોતાં ઉપરનું આ ત્માનું હિત કરતા પણ વિશેષ ફરજ તેમના પર આવે છે. જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવું અને જ્ઞાનદ્વારા ઉપદેશ આપે તે પ્રથમની ફરજ. બીજી ફરજ, નહિ કે તેઓએ ધનિક લેક તરફ નજર કરવાની. પણ આત્મબળ થા ઉચ્ચ ભાવનાવાળા અત્યારના ત્થા ભવિષ્યના સમાજ નેતાઓ