Book Title: Jain Shwetambar Conference Herald 1918 Book 14
Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference
View full book text
________________
૧૧ શ્રી જૈન શ્વેતાંબર પરિષદ,
જાણનારા, આ કાળને વિષે, વીરલા જ નીકળશે. આવી સ્થિતિ આવી પડવાનાં કારણેને ૧દેષ ફકત અધોગત કાળ પર મુકી બેસી રહેવાનું નથી. આપણું મુનીશ્વરે, આપણું સમર્થ વિદ્વાનો, ટુંકમાં આપણું સહધર્મી ભાઈઓ ક્યાં ક્યાં, કેવી કેવી અવસ્થામાં પડેલા છે તે જાણવાની, તેમને જરૂરની સગવડે અને હાયતા કરી આપવાની, આપણું પવિત્ર ફરજે તરફ આપણે દુર્લક્ષ કરીએ છીએ.
આ સર્વ આપણા ધર્મજ્ઞાન તરફના અભાવનું પરિણામ છે. આપણને સ્થળે સ્થળે એવી સંસ્થાઓની જરૂર છે કે જેમના એકનિષ્ઠ પ્રયદારા આપણું સહધમિઓની ધર્મજીજ્ઞાસા પ્રબળપણે જાગ્રત અને ઉત્તેજીત રહે. પ્રત્યેક ગામ યા શહેરમાં એક યા વધુ ધર્મોપદેશકની યોજના કરી આપણું બાળપ્રજાને ધમની કેળવણું ઇષ્ટ પ્રમાણમાં અપાવવાની પ્રવૃત્તિઓ આરંભવી જોઈએ. પુખ્તવયી ભાઈ બહેને પણ ધર્મજ્ઞાનને લાભ અતુકુળતાપૂર્વક મેળવી શકે તે માટે બોધ્યશાળા સ્થાપવી જોઈએ. તદુપરાંત વિદ્વાન સાધુ પુરૂષ તથા વિદુષી બહેને સ્થળે સ્થળે કૌટુમ્બીક સંમેલને ભરી ઉપદેશ પ્રચાર કરે એવી જ નાઓની પણ ઓછી જરૂર નથી.
તે ઉપરાંત સાર્વજનિક વિદ્યાપ્રચારક સંસ્થાઓમાં પણ એવી ગોઠવણ કરાવવી જોઇએ કે જેથી ત્યાં અધ્યયન કરતા જેન યુવકો આપણું સિદ્ધાંત ગ્રંથોનું ઇષ્ટ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી શકે. તેમને તે કાર્યમાં પ્રોત્સાહન રૂપે ઇનામો, સ્કોલરશીપ પદકો એ વિગેરેની
જના કરી, જેટલે અંશે સાધી શકાય તેટલે અંશે આપણા યુવકનું લક્ષ ધર્મગ્રંથોના અધ્યયન તરફ ખેંચવું જરૂરનું છે. '
પ્રાચીન ગ્રંથોનાં સંશોધન તથા પ્રચારાર્થે પણ મહા ભગીરથ પ્રયત્નો થવાની જરૂર ઓછી નથી. આપણે પરંપરાથી જાણીએ છીએ કે “વનસ્પતિમાં જીવ છે.” “વાણીમાં પણ પુદ્ગલ છે” આ પ્રકારના આપણું વડીલોપાર્જીત જ્ઞાનને ધર્માભિમાનીએ વળગી રહેલા હોવા છતાં, આગલા જમાનાના જડવાદના બળે, આપણને “તે મિથ્યા કલ્પનાઓ હોવાનું કહેવામાં આવતું, અને પ્રમાણુ-ગ્રંથોના અભાવે આપણે તે અપવાદને પ્રતિકાર કરી શકતા નહિ, આપણું સદ્ભાગ્યે એ જડવાદીઓનાં પિતાનાં જ રસાયનશા આપણી મદદે આવ્યાં, અને આજે એજ શાસ્ત્રોના સમર્થ વિદ્વાને ડાકટર સર જે. સી. બેઝ અને ડો. એડીસન, એ વિગેરેએ ઉપરોકત “મિથ્યા કલ્પનાઓ” ને શાસ્ત્ર અને અનુભવ સિદ્ધ પૂર્ણ સત્ય ઠરાવ્યાં છે. અનેક ગુઢ સિદ્ધાંત-રનો આપણાં પ્રાચીન જૈન સાહિત્યમાં એક કે બે નહિ પણ સેંકડોની સંખ્યામાં છે. પણ અફસોસ ! આપણે તે તરફ જરાપણું લક્ષ આપતા નથી. કીડાને ભેગ પડતા અમૂલ્ય ગ્રંથો સેંકડોની સંખ્યામાં વિનાશ ભાવને પ્રાપ્ત થયા છે. બાકી રહેલું હજુ પણ ઘણું છે ને તેની રક્ષા થવી ઘણી અગત્યની છે. સજજનો ! સમાજ વિચારણું માટે બીજો મહત્વનો વિષય “ શરીર-સંપત્તિ અને તેની સાધના અને છે. આપણી સમાજના શ્રેય અર્થે મૂલતોના સંશોધનથી આપણને સમજાશે કે શરીર સંપત્તિ એ આપણું લક્ષ્યમાં મહત્વનું સ્થાન ધરાવે છે. આપણી સર્વ પ્રકારની ધર્મક્રિયાઓમાં શરીર સહાયકારી છે; વ્રત ઉપવાસ ઇત્યાદિ ચિત્તવૃત્તિના નિરોધની ક્રિયાએની સફળતા માટે તેની ખાસ જરૂર પડે છે. ક્ષમા, શાંતિ, ઉપરતિ એ વિગેરે અનેક સદ્દગુણોના ધારણ માટે, તેમજ નાના પ્રકારની અંગત તથા સામાજીક પ્રગતિઓમાં ઉત્સાહ
