________________
પર્યાયાધિક નયનું સવરૂપ પર્યાય જ છે પ્રયોજન જેનું, અથવા પર્યાય જ છે અર્થ જેનો તે પર્યાયાર્થિક નય કહેવાય છે. આ પર્યાયાર્થિક નયના પણ છ પ્રકાર (ભેદ) છે. તે આ પ્રમાણે
(૧) અનાદિ નિત્ય શુદ્ધ પર્યાયાર્થિક નય.
સમસ્ત વિશ્વમાં કેટલાએકપદાર્થો શાશ્વત અને પુગલના પર્યાય સ્વરૂપ છે. તેનો પણ આ શુદ્ધ પર્યાયાર્થિક નય સ્વીકાર
કરે છે.
જુઓ-“પુતપર્યાયો મેજિનિત્યઃ” મેરુ વગેરે પુદ્ગલ પર્યાય નિત્ય છે.
અર્થાતુવિશ્વમાં વર્તી રહેલમેરુપર્વત, શાશ્વતી સિદ્ધશિલા અને રત્નપ્રભાદિક પૃથ્વીઓ, શાશ્વત વિમાનો અને શાશ્વત જિનપ્રતિમાઓ વગેરે સર્વ અનાદિકાલથી છે અને અનંતકાળ પર્યત રહેવાના છે. તે સર્વ પુદ્ગલ પર્યાયો નિત્ય છે. ભલે તેમાં પરસ્પર પુગલોનું સંક્રમ (ફેરફાર) થયા કરે, તો પણ તેના સંસ્થાનાદિકમાં ફેર પડતો નથી. માટે જ ઉપરોક્ત એ સર્વ પર્યાયો વાસ્તવિક છે.
જો કે શુદ્ધ પર્યાયાર્થિક નય દરેક પર્યાયને અનિત્ય માને છે તો પણ ઉપરોક્ત મેરુ આદિ પુદ્ગલ પર્યાય નિત્ય છે એમ પણ આ અનાદિ નિત્ય પર્યાયાર્થિક નય સ્વીકારે છે માટે તે શુદ્ધ છે. (૨) સાદિ નિત્ય શુદ્ધ પર્યાયાર્થિક નય
સિદ્ધપર્યાયો નિત્યઃ” -સિદ્ધપર્યાય નિત્ય છે. જ્યારે સકલકર્મનો ક્ષય કરીને આત્મા મોક્ષમાં જાય છે, સિદ્ધપદ પ્રાપ્ત
