________________
અર્થાત્ એક સ્વયમેવ કલ્પેલો ધર્મ જ સ્વીકારે અને અન્ય અંશોનો નિષેધ કરે તો તે નય નહીં પણ દુર્નય છે. એકાંત પોતાના જ વિષયને સત્ય માની અન્ય નયોનું ખંડન કરનાર સુનય નહીં પણ કુનય કહેવાય છે. શ્રી જિનેન્દ્રદેવના શાસનમાં યત્કિંચિત કથન પણ નય રહિત નથી. તીર્થંકર પરમાત્માએ જે કહ્યું છે તે સર્વસ્વ સાપેક્ષ જ કહ્યું છે.
એ વાતનું સમર્થન વિશેષાવશ્યક ગ્રંથમાં મળે છે. જુઓ- "વિશેષાવશ્યક" માં કહ્યું છે કે"नत्थि नएहिं विहणं सुत्तं अत्थो अ जिणमए किंचि ।। માઝ ૩ નોધાવં ના નથવિડિયો તૂય ”
-જિનમતમાં સૂત્ર તથા અર્થ નય વિના નથી, માટે નય વિશારદ એટલે નયના જાણકાર પુરૂષોએ નય અનુસાર કહેવું. અર્થાત્ શ્રોતાએ યોગ્ય સાપેક્ષ જે રીતે ઘટી શકે તે રીતે કહેવું.
આથી જ એ સાતે નયો ભેગા મળી સંપૂર્ણ વસ્તુ સ્વરૂપનું વાસ્તવિક યથાર્થ પ્રતિપાદન કરે છે. કારણકે-ભગવાન જિનેશ્વરોએ પ્રત્યેક નયને પોતાનું વક્તવ્ય રજુ કરવાનો
અધિકાર આપ્યો છે, પરંતુ અન્ય નયોને માન્ય વિષયનો તિરસ્કાર કરવાનો કે ખંડન કરવાનો અધિકાર આપ્યો નથી. એ જ જૈનદર્શનના નયવાદની વિશિષ્ટતા છે. નયના સાતસો ભેદ
જગતમાં જેટલા વચનના વ્યવહારો છે તેટલા નયના માર્ગો છે. તે જાણવા માટે નયો સાત અથવા પાંચપ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યા છે. જુઓ-“સત મૂનની પ્રખ્ય ત્યાશાત્તરમ્ ”
[ 53
=
