________________
() એવંભૂતનય - આ નય શબ્દના ક્રિયાત્મક અર્થને ગ્રહણ કરે છે. જે સમયે ક્રિયા થતી હોય તે જ સમયે ક્રિયાનાતે) જ અર્થમાં તે શબ્દને ઘટાડે છે. તેથી કરીને આ નય ક્રિયાશીલ (Active) નય કહેવાય છે. જ્યારે "શબ્દનય વ્યાકરણભેદે અર્થભેદ" જણાવે છે. ત્યારે "આ એવંભૂતનય ક્રિયા ભેદે અર્થભેદ" બતાવે છે.
હવે જ્યારે આ નય"સ્યાતુ” પદથી સમલંકૃત બને છે ત્યારે ક્રિયાભેદે અર્થભેદ માનવા છતાં પણ તે અન્ય નયોનો વિરોધ કરશે નહીં.
હવે એ નૈગમાદિ સાતે નયો પોતે ઈતર નય સાપેક્ષ રહી સ્વવિષય ગ્રાહક બન્યા કહી શકાય.
આથી જ એ સાતે નયો ભેગા મળી સંપૂર્ણ વસ્તુ સ્વરૂપનું વાસ્તવિક યથાર્થ પ્રતિપાદન કરી શકે છે.
આ સાતે નય મળીને જે શ્રુત જણાવે છે તે પ્રમાણ શ્રુત"| કહેવાય છે.
મૈત્રમાદિ એ સાતે નયો પરસ્પર સાપેક્ષ જ્યાં સુધી છે ત્યાં સુધી જ તે સત્ય-સાચા છે. અન્યથા મિથ્યા છે. દુર્નય છે. | નૈગમાદિનચોની મૂળભૂત માન્યતા
નૈગમાદિ સાતે નયોની મૂળભૂત માન્યતા નીચે પ્રમાણે છે. જુઓ૧ નૈગમન - વસ્તુના સામાન્ય અને વિશેષ એમ ઉભય
અર્થને જણાવે છે. ૨ સંગ્રહનય- માત્ર સામાન્ય અર્થને જ સ્વીકારે છે. ૩ વ્યવહારનય - લોકવ્યવહારમાં ઉપયોગમાં આવતા એવા
વિશેષ અર્થને જ બતાવે છે.
