________________
तीर्थंस्थापयतीति तीर्थकरः।
અર્થ - તીર્થને, ચતુર્વિધ સંઘને અથવા પ્રથમ ગણધરને કરતા હોવાથી એટલે સ્થાપન કરતા હોવાથી તીર્થકર કહેવાય છે.
આમાં જિન, અહંતુ, તીર્થકર વગેરે એ સર્વે શ્રી જિનેશ્વર ભગવાન માટે વપરાતા પર્યાયવાચકશબ્દો છે. તેમાં એકાર્થપણું હોવા છતાં પણ તેને ગૌણ કરી, આ નય શબ્દ-પર્યાયના ભેદે તેના અર્થનું ભિન્નપણું માને છે. -
જુઓ દષ્ટાંત ત્રીજું -
ઘટ, કુંભ, કુટ, કલશ ઇત્યાદિ શબ્દો પણ પટ, મઢ, રૂક્ષ્મ વગેરે શબ્દોની જેમ ભિન્નભિન્ન વ્યુત્પત્તિવાળા હોવાથી તે જુદાજુદા અર્થના વાચક છે. કારણ કે, એક શબ્દથી એક જ વસ્તુ વાચ્ય થઈ શકે પણ એક અર્થમાં અનેક શબ્દની પ્રવૃત્તિ ન હોઈ શકે.
જેમકે ઘટ શબ્દથી ઘટ વાચ્ય બની શકે, પણ કલશકે કુંભ વાચ્ય થઈ શકે નહીં.
એ જ પ્રમાણે કુટ શબ્દથી કુટ વાચ્ય થઈ શકે, પણ કુંભ કે ઘટ વાચ્ય થઈ શકે નહીં. તેથી કરીને કહેવાય છે કે- "ઘટનાતુ ઘટઃ" "કુટનાત્ કુટઃ" ઇત્યાદિ.
આ સમભિરૂઢ નયનો વિષય વ્યાપ્ય એટલે અલ્પ વિસ્તારવાળો છે.
પ્રશ્ન-સાત નય પૈકી સાતમા એવંભૂત નયનું સ્વરૂપ શું છે?
ઉત્તર - એવમ્ અને ભૂત એ બે શબ્દોથી બનેલો એવંભૂત શબ્દ છે. એવમ્ એટલે એ પ્રકારે અને ભૂત એટલે યથાર્થ.
