________________
c
(૧) નૈગમ, (૨) સંગ્રહ, (૩) વ્યવહાર, (૪) જુસૂત્ર (૫) શબ્દ, (૬) સમભિરૂઢ અને (૭) એવંભૂત
આ પ્રમાણે મૂલનયો સાત છે. છેલ્લા શબ્દાદિ ત્રણ નયોને સ્થાને શબ્દનય એક જ માનવામાં આવે તો નય પાંચ છે.
નૈગમાદિ એ મૂલનયના પ્રત્યેકના સો સો ભેદો "આવશ્યક સૂત્ર" માં જણાવ્યા છે. તેથી કરીને એ સાતે નયના ઉત્તરભેદો સાતસો અથવા એ પાંચે નયના પાંચસો થાય છે.
આ અંગે "આવશ્યકસૂત્ર" માં કહ્યું છે કે"इक्किक्को य सयविहो, सत्तसया गया हवंति एमेव। अण्णो वि हु आएसो, पंचेव सया गयाणं तु ॥"
અર્થાતુ-એકેકના સો ભેદ એટલે નૈગમાદિ એ સાતના સર્વ મળી ૭૦૦ ભેદ થાય છે. તે આ પ્રમાણે
(૧) નૈગમનયના - ૧૦૦ ભેદ (૨) સંગ્રહનયના - ૧૦૦ ભેદ
વ્યવહારનયના - ૧૦૦ ભેદ 28જુસૂત્ર નયના - ૧૦૦ ભેદ શબ્દ નયના
- ૧૦૦ ભેદ સમાભિરૂઢ નયના - ૧૦૦ ભેદ (૭) એવંભૂત નયના - ૧૦૦ ભેદ
૭૦૦ એ સાતના સર્વ મળી ૭૦૦ ભેદ જાણવા છેલ્લા શબ્દાદિ ત્રણ નયને એક શબ્દનયમાં જ જો ગણીએ તો નૈગમાદિક પાંચ ભેદ થતાં તે દરેકના સો સો ભેદ કરતાં ૫૦૦ ભેદ થાય છે.
T
54
