________________
–
આત્માઓને, દેવરૂપે સર્વ દેવોને, મનુષ્યરૂપે સર્વ મનુષ્યોને તિર્યંચરૂપે સર્વતિર્યંચોને, નારકીરૂપે સર્વનારકીઓને, ત્રસરૂપે સર્વ ત્રસોને અને સ્થાવરરૂપે સર્વ સ્થાવરોને એક માને છે.
જગતમાં સામાન્ય (સતુ) અંશને છોડીને વિશેષ જેવું કંઈ જ નથી. ભેદ જેવી વસ્તુને આ નય માનવા તૈયાર નથી.
જીવને છોડી સંસારી અને મુક્ત એ રીતે ભેદ જ ક્યાં છે? જીવવઉભયમાં (સંસારી અને મુક્તમાં) સમાન હોવાથી ભેદ જ કેમ માની શકાય?
ભેદને નહીં માનનાર એવો આ સંગ્રહનય વસ્તુના ઉભય અંશમાંથી માત્ર સામાન્ય અંશનો ગ્રાહક છે.
આ સંગ્રહનયના બે ભેદ છે. (૧) ઓઘસંગ્રહ અને (૨) વિશેષસંગ્રહ.
(૧) ઓઘસંગ્રહ એટલે સામાન્ય સંગ્રહ- સર્વ દ્રવ્યો પરસ્પર અવિરોધી છે, એક છે, સર્વમાં સત્તાપણું સમાન છે, એમ આ નય માને છે. | (૨) વિશેષ સંગ્રહ- સર્વ જીવો પરસ્પર અવિરોધી છે. અર્થાત્ સર્વ જીવોમાં ચૈતન્ય એક સરખું હોવાથી સર્વ સમાન છે, અવિરોધી છે, એમ આ નય માને છે. વિશ્વના સમસ્ત પદાર્થો એકમાં આવી જાય એ સર્વથી ઉત્કૃષ્ટ સંગ્રહ છે. એ એક જ પ્રકારનો છે.
થોડા થોડા પદાર્થોને એકમાં સમાવેશ કરનાર એ અવાજોર સંગ્રહ છે. તેના અનેક ભેદો છે. વળી સંગ્રહનય બીજી રીતે પણ બે પ્રકારનો છે. (૧) પર-સંગ્રહનય અને (૨) અપરસંગ્રહનય.
L 29
