________________
વળી, “મેટ્રોપવા તથા વસ્તુ વ્યહિગત રૂતિ વ્યવહાર :”,
-ભેદના ઉપચાર કરીને વસ્તુની વહેંચણી જે કરાય તે "વ્યવહાર નય" કહેવાય છે.
“શ્રી નથદ્વાર” માં પણ વ્યવહાર નયની નિયુક્તિ || જણાવી છે. તે આ પ્રમાણે“વષ્યતિ (3) વિળછિ (8) યયં વવહારો સવ્યત્વેસુ ”
જતો રહ્યો છે પિંડરૂપ સામાન્ય જેમાંથી એવા વિશેષરૂપ અર્થમાં જે વર્તે તે વ્યવહાર-સર્વદ્રવ્યમાં (જાણવો.).
જ્યારે સંગ્રહનયભિન્નભિન્ન પદાર્થોનો સંગ્રહ કરવા પૂર્વક વિચાર કરે છે ત્યારે આ વ્યવહાર નય પ્રત્યેક પદાર્થોને પૃથ કરવાપૂર્વક વિચાર કરે છે. અર્થાત્ સંગ્રહનયની સામી બાજુએ રહીને આ નય સંગ્રહનયે ગ્રહણ કરેલ વસ્તુનું વિધિપૂર્વક પૃથક્કકરણ કરે છે.
આ જ વાતની પુષ્ટિ નીચેનો શ્લોક કરે છે. "संग्रहेण गृहीतानामर्थानां विविपूर्वकः । व्यवहारो भवेद्यस्माद् व्यवहारनयस्तु सः ॥"
- (તત્ત્વાર્થ સાર પીટિશ, ક૬) -સંગ્રહન ગ્રહણ કરેલ પદાર્થોનો વિધિપૂર્વક જેના દ્વારા વ્યવહાર થાય તે વ્યવહાર નય છે. આ નય એમ કહે છે કે"જગતુસતુ છે" એમ બોલવા માત્રથી તેનો ખ્યાલ આવી શકતો નથી. માત્ર જીવ કે સત્ આટલું કહેવા માત્રથી વસ્તુનો બોધ થઈ શકતો નથી, તેમજ વસ્તુનો અબાધિત વ્યવહાર પણ થઇ શકતો નથી. તેથી કરીને આ નય તેના વિભાગ કરી સમજાવે
