________________
૩૮
ધર્મકથાનુયોગ– મહાવીર-તીર્થમાં આછવક તીર્થકર ગોશાલક કથાનક : સૂત્ર ૮૮
બન્યો.
શ્રાવસ્તીમાં જનમવાદ
કર્યું, જ્યાં ગોશાલક મંખલિપુત્ર હતો ત્યાં ૮૫. ત્યારે શ્રાવતી નગરીમાં ત્રિભેટે યાવનું માર્ગમાં પહોંચ્યા, જઈને ગોશાલક મંખલિપુત્રને તેના
ઘણા લોકો અન્યોન્ય આ પ્રમાણે બોલવા ધર્મ વિરુદ્ધ ઉપદેશ આપવા લાગ્યા, તેના ધર્મ લાગ્યા–ચાવતુ આમ કહેવા લાગ્યા-“અરે દેવાનુ- વિરુદ્ધ સ્મરણ કરાવવા લાગ્યા, ધર્મ વિરુદ્ધ પ્રિય ! શ્રાવસ્તી નગરીની બહાર કાષ્ઠક રૌત્યની પ્રતિકાર કરવા લાગ્યા, એમ કરીને અર્થથી, અંદર બંને જિનો વાદવિવાદ કરી રહ્યા છે, હેતુથી અને કારણોથી યાવત્ નિરુત્તર કર્યો. એક કહે છે પહેલાં તું કાળ કરીશ, એક કહે
ત્યારે તે ગોશાલ મંખલિપુત્ર શ્રમણ નિર્ગ છે નું પહેલાં કાળ કરીશ. તો તેમાં કેણ સત્ય
દ્વારા વિરુદ્ધ ધાર્મિક ઉપદેશથી નિરુત્તર કરાતાં વાદી અને વળી કોણ મિથ્યાવાદી હશે ?”
ગુસ્સે થયો યાવત્ ક્રોધાયમાન થયો, પરંતુ ત્યારે તેમાં જે અગ્રણી માણસ હતો તે આમ શ્રમણ નિગ્રંથાના શરીરને બાધા કે પીડા કહેતો હતો-“શ્રમણ ભગવાન મહાવીર સત્યવાદ પહોંચાડવામાં, અંગછેદ કરવામાં સમર્થ ન છે, ગોશાલ મંખલિપુત્ર મિથ્યાવાદી છે.” ભગવાન દ્વારા આદેશ થતાં નિ ગ્રંથ દ્વારા
શૈશાલકના સંઘમાં ભેદ– ગોશાલકની પ્રતિચાહના
૮૭. ત્યારે તે આજીવિક સ્થવિરોએ ગોશાલ ૮૬. “આર્યો !' એ પ્રમાણે શ્રમણ ભગવાન મંખલિપુત્રને શ્રમણ નિગ્રંથો દ્વારા તેના
મહાવીરે શ્રમણ નિગ્રંથોને બોલાવીને આમ ધર્મથી વિરુદ્ધ ધર્મમાં પ્રેરાતો, તેના ધર્મથી કહ્યું “આર્યો ! જેમ કઈ તૃણનો ઢગલે હોય વિરુદ્ધ ધર્મનું સ્મરણ કરાવાત, તેના ધર્મનો
અથવા કાષ્ઠનો ઢગલો હોય અથવા પાંદડાનો પ્રતિકાર કરાતો અને અર્થથી, હેતુથી યાવત્ ઢગલો હોય અથવા લિનો ઢગલો હોય અથવા (નિરુત્તર) કરાતો અને તેથી ક્રોધાયમાન યાવતુ ફતરાંનો ઢગલે હોય અથવા ભુંસાનો ઢગલો ગુસ્સે થતો છતાં શ્રમણ નિગ્રંથોના શરીરને હોય અથવા છાણાનો ઢગલે હોય અથવા
કઈ બાધા કે પીડા કે અંગછેદ ન કરી શકતો કચરાનો ઢગલો હોય તે (જેમ) અગ્નિથી
જોયો. તે જોઈને તેઓ ગોશાલ મંલિપુત્રથી છૂટા સળગીને, અગ્નિથી બળીને, અગ્નિથી પરિણામિત
પડી ચાલી નીકળ્યા, નીકળીને જ્યાં શ્રમણ થઈને હનતેજ, ગતતેજ, નષ્ટતેજ, ભ્રષ્ટતેજ, ભગવાન મહાવીર હતા ત્યાં આવ્યા, આવીને લુપ્તતેજ, વિનિષ્ટતેજ (બને) યાવત્ એ જ પ્રમાણે શ્રમણ ભગવાન મહાવીરની ત્રણ વાર પ્રદક્ષિણા ગોશાલક મંખલિપુત્ર મારા વધને માટે શરીરમાં
કરી, વંદન નમન કરીને શ્રમણ ભગવાન થી તેજ કાઢીને હસતેજ, ગનતેજ યાવત્ વિનષ્ટ- મહાવીરનો આશ્રય લઈને અંતેવાસી બનીને) તેજ બની ગયો છે. તો હે આર્યો ! તમે - રહેવા લાગ્યા. ખુશીથી, ઈચ્છાપૂર્વક ગોશાલક મંખલિપુત્રને પણ કેટલાક આજીવિક સ્થવિરો ગોશાલ એના ધર્મથી વિરુદ્ધ ધર્મની પ્રેરણા આપે, મખલિપુત્રના આશ્રયે જ રહેવા લાગ્યા. એના ધર્મથી વિરુદ્ધ ધર્મનું સ્મરણ કરાવે, અંગદાહના કારણે ગોશાલકની મદ્યપાન આદિ એના ધર્મનો પ્રતિકાર કરો. એમ કરીને ચેષ્ટાઓઅર્થથી, હેતુથી, પ્રશ્નોથી, વ્યાકરણથી, દલીલોથી ૮૮. ત્યારે તે ગોશાલ મંખલિપુત્ર જે કામ માટે તેને નિરુત્તર બનાવી દો.”
શીધ્ર આવ્યો હતો તે કાર્ય ન સધાતાં દિશાઓ ત્યારે શ્રમણ ભગવાન મહાવીર દ્વારા આ જોતો, દીર્ધ અને ઉષ્ણ વિશ્વાસ નાખતો, પ્રમાણે કહેવાતાંની સાથે તે શ્રમણ નિગ્રંથાએ દાઢીના વાળ ખેંચતો, ગરદન ખંજવાળતો, શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને વંદન કર્યું, નમન સાથળને થાપટ મારતો, હાથ હલાવતો, બંને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
