________________
ધર્મકથાનુયોગ–મહાવીર-તીર્થ માં ઉછરદત્ત કથાનક ; સૂત્ર ૨૯૫
હતો.
નગરમાં પ્રવેશ્યા અને ત્યાં પણ તે કુષ્ઠ આદિ ભોગવ્યું અને શું ઉપાર્જન કર્યું? પૂર્વમાં રોગોથી ગ્રસ્ત પુરુષને જોયો.
કેવા દુચી, દુપ્રતિક્રાન્ત અશુભ પાપકર્મો
કર્યો કે તે પાપરૂપ ફળ વૃત્તિ વિશેષને અનુભવ ૨૯૫. તદનાર તે પુરુષને જોઈને ભગવાન ગૌતમને
કરતો સમય વિતાવી રહ્યો છે ?” આ અને આ પ્રમાણેનો આધ્યાત્મિક, ચિંતિન, કલ્પિત મગન સંક૯૫ ઉત્પન્ન થયે-“અહો ઉબરદત્તની ધન્વન્તરિ વૈદ્ય ભવકથાઆ પુરુષ પૂર્વકૃત દુચીણ, દુપ્રતિકાત્ત અશુભ ૨૯૬. “ગીતમ!' આ પ્રમાણે શ્રમણ ભગવાન પાપકર્મોનું પાપમય ફળ વિશેષ ભોગવતો
મહાવીરે સંબોધન કરીને ભગવાન ગૌતમને પોતાનો સમય પસાર કરી રહ્યો છે. મેં નરક
આ પ્રમાણે કહ્યું-“હે ગૌતમ ! તે કાળે અને અને નૈરયિક તો નથી જોયા પરંતુ આ પુરુષ તે સમયે આ જ જમ્બુદ્વીપ નામક દ્વીપના સાક્ષાત્ નારક જેવી વેદનાનો અનુભવ કરી ભરતક્ષેત્રમાં વિજયપુર નામે એક અદ્ધિરહ્યો છે.” આમ વિચાર કરીને યાવતુ શ્રમણ સ્તિમિત તેમ જ સમૃદ્ધ નગર હતું. ભગવાન મહાવીરને વંદન-નમસ્કાર કર્યા, વંદન
તે વિજ્યપુર નગરમાં કનકરથ નામે રાજા નમસ્કાર કરીને આ પ્રમાણે નિવેદન કર્યું -“હે ભગવન્! ષષ્ટ-ક્ષમણના પારણા નિમિત્તે યાવતુ
તે કનકરથ રાજાનો આયુર્વેદના આઠ ભ્રમણ કરતા કરતા જ્યાં પાટલિખંડ નગરમાં
અંગોનો શાતા ધન્વન્તરિ નામે વૈદ્ય હતો, પહોંચ્યો, પહોંચીને પૂર્વ દિશાના દ્વારમાંથી પાટ
આયુર્વેદ સંબંધી આઠ અંગેનાં નામ આ લિખંડ નગરમાં પ્રવેશ કર્યો ત્યાં એક ખંજવાળ આદિ રોગોથી ગ્રસ્ત યાવતુ ભીખ માગીને
પ્રમાણે છે : આજીવિકા કમાતા પુરુષને જોયો.
(૧) કૌમારભૃત્ય, (૨) શાલાક્ય, (૩) શલ્યહસ્ત,
(૪) કાયચિકિત્સા, (૫) જાંગુલ, (૬) ભૂતવિદ્યા, ત્યારબાદ મેં બીજી વાર ષષ્ઠ ક્ષમણના
(૭) રસાયણ અને (૮) વાજીકરણ. પારણા નિમિરો પાટલિખંડમાં દક્ષિણ દ્વારમાંથી પ્રવેશ કર્યો તે પૂર્વવત્ તે પુરુષને ત્યાં પણ
તે પોતાની ચિકિત્સા પદ્ધતિના કારણે પ્રજામાં જોયો.
શિવહસ્ત (કલ્યાણકારી હાથવાળા), શુભહસ્ત
(પ્રશસ્ત અને સુખકારી હાથવાળે) અને લધુત્યાર બાદ મેં ત્રીજી વાર પછ-ક્ષમણના
હસ્ત (ગુમડા આદિ કાપવામાં કષ્ટનો અનુભવ પારણા નિમિત્તે પશ્ચિમ દિશાના દ્વારમાંથી પ્રવેશ
નહીં થવા દેનાર) માનવામાં આવતો હતો. કર્યો તો પહેલાની જેમ તે પુરુષને ત્યાં પણ
ધવતરિ દૌઘ દ્વારા માં સાશન ચિકિત્સા– જોયો.
૯૭. તે ધન્વન્તરિ વૈદ્ય વિજ્યપુર નગરમાં કનકરથ ત્યાર બાદ હું ચોથી વાર પછ-ક્ષમણના પારણા
રાજાના અંત:પુરમાં નિવાસ કરનારી રાણીઓ નિમિત્તે ઉત્તર દિશાના દ્વારથી પોટલિખંડનગરમાં
આદિ તથા અન્ય બીજા ઘણા બધા રાજા, પ્રવેશ્યો તો ત્યાં પણ તે ખંજવાળ આદિ
ઈશ્વર, તલવર, માડંબિક, કૌટુમ્બિક, ઇભ્ય, રોગોથી ગ્રસ્ત યાવતુ ભિક્ષાવૃત્તિથી આજીવિકા
શેઠ, સેનાપતિ, સાર્થવાહો આદિ તેમ જ બીજા મેળવતા તે પુરુષને જોયો. તેને જોઈને મને
પણ કેટલાક દુર્બળે, ગ્લાની, વ્યાધિ પીડિતો, વિચાર ઉત્પન્ન થયો.
રોગીઓ, સનાથો, અનાથા, શ્રમણ, બ્રાહ્મણો, હે ભદન્ત ! પૂર્વભવમાં તે પુરુષ કોણ ભિક્ષુઓ, કોટિકે, કાર્પટિક તથા આતુરેમાંથી હતો ? તેનું નામ અને ગોત્ર કર્યું હતું ? કયા કેઈને માછલીનું માંસ, કોઈને મગરનું માંસ. ગામ અથવા નગરમાં રહેતો હતો? તેણે શું કોઈને સુંસુમારનું માંસ, કેઈને બકરાનું માંસ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
