________________
ધમકથાનુયોગ–મહાવીર-તીર્થમાં રથમુસલ સંગ્રામમાં કાલાદિ મરણું કથાનક : સૂત્ર ૩૦
૧૧
કહ્યું, “ગૌતમ ! ત્રણ હજાર હાથીઓની સાથે ચલણ રાણીને થયેલો માસ-ભક્ષણ કરવાને લડતાં લડતાં કાલકુમાર જીવનરહિત થઈને કાળ દેહદ અને શ્રેણિકની ચિંતાસમયે મરણ પામીને ચોથી પંકપ્રભા નામની ૩૧. તપશ્ચાતુ તે ચેલણા રાણી કોઈ એક સમયે પૃથ્વીના હેમાભનામના નરકમાં દસ સાગરેપમ- પોતાના શયનખંડમાં શરીર–પ્રમાણ અને તકિયાના આયુષ્યવાળા નારકોમાં નારકરૂપે ઉત્પન્ન વાળી સુખદ શૈયા પર સૂતાં સૂતાં ચાવતું થયો છે.”
સ્વપ્નમાં સિંહને જોઈને જાગી ગઈ. પ્રભાવતી
દેવીની સમાન યાવતુ રાજા પાસે પહોંચી, ગૌતમ સ્વામીએ ફરીથી પૂછયું—“હે ભદન્ત !
સ્વપ્નપાઠકોને બોલાવ્યા. તેમણે કહ્યું, ‘તું કાલકુમાર કેવા પ્રકારના ભોગે, કેવા પ્રકારના
ભાગ્યશાળી પુત્રરત્ન પ્રાપ્ત કરીશ જે રાજ્યનો આરંભો, કેવા પ્રકારના સમારંભો, કેવા પ્રકારના
સ્વામી બનશે. આમ સાંભળીને સ્વપ્ન પાઠકને આરંભ-સમારંભો, કેવા પ્રકારના સંભોગો,
વિદાય કર્યા યાવતુ ચલણા તે વચનનો સ્વીકાર કેવા પ્રકારના ભાગ સંભોગ અને કેવા પ્રકારના
કરીને જ્યાં પોતાનું ભવન હતું, ત્યાં પ્રવેશી. અશુભ કાર્યોના ભારને કારણે મરણ સમયે મરણ પામીને ચોથી પંકપ્રભા નામના નરક
ત્યાર બાદ તે ચેલણાને પ્રાય: ત્રણ માસ પૃથ્વી યાવતુ નારક રૂપે ઉત્પન્ન થયો ?”
પૂર્ણ થયા ત્યારે કોઈ એક સમયે આ અને હે ગૌતમ !” [ ભગવાને આમ સંબોધન
આ પ્રમાણેને દોહદ ઉત્પન્ન થયા–“તે કરી આગળ નીચે પ્રમાણે કહ્યું.
માતાઓ ધન્ય છે જેમને મનુષ્ય-જન્મ અને
જીવનનું ફળ મળ્યું છે, જે શ્રેણિક રાજાની કાલકુમારની નરકગતિ-ગમન નિરૂપણ માટે
ઉદરાવલીના સેકેલા, તળેલા અને અગ્નિમાં ભગવાને કરેલું કેણિક-ચરિત્રાન્તર્ગત પ્રરૂપણ ભૂજેલા માંસ તેમ જ સુરા યાવત્ મન-પ્રસન્ન
કરનાર મદિરાનો આસ્વાદ લે છે યાવતુ એક૩૦. તે કાળે, તે સમયે વૈભવાદિથી સંપન્ન, શત્રુ- બીજાને પીવડાવતી પોતાની ઈચ્છા પૂર્ણ કરે છે.” ભયથી મુક્ત અને સમૃદ્ધિશાળી રાજગૃહનામે
તદન્તર તે ચેલણાદેવી આ દોહદ પૂરાં ન નગર હતું.
થઈ શકવાથી સૂકાઈ ગઈ, ભૂખથી વ્યાકુળ તે રાજગૃહ નગરમાં મહાપ્રભાવશાળી શ્રેણિક બની ગઈ, માંસરહિત શરીરવાળી, જીર્ણ તેમ જ નામે રાજા હતો.
નિસ્તેજ, દીન અને ઉદાસ બની ગઈ. તેનું
માં પીળું પડી ગયું, તેનાં કમળ જેવાં નેત્રો તે શ્રેણિક રાજાની નંદા નામે રાણી હતી, જે અતિ સુકુમાર યાવત્ ભાગ ભગવતી
અને મુખ કરમાઈ ગયાં, યથોચિત પુષ્પ-વસ્ત્ર
ગંધ-માળા-અલંકારનો ઉપભોગ છોડી દઈને વિચરતી હતી. *
તે હથેળીમાં મસળી નાખવામાં આવેલ કમળની તે શ્રેણિક રાજાને નન્દા રાણીને અંગજાત
માળા જેવી નિસ્તેજ તેમ જ હતોત્સાહ અભય નામે કુમાર હતો. તે કુમાર સુકમલ
થઈને યાવત્ દુ:ખમાં ડૂબી ગઈ. થાવત્ રૂપ-સંપન્ન હતો, ચિત્ત સારથીની જેમ
તત્પશ્ચાત્ તે ચેલણા દેવીની અંગપરિસામ-દામ-ભેદ-દંડનીતિમાં કુશળ યાવતું રાજ્ય શાસન કરી શકે તેવો હતો.
ચારિકાએ (સેવા-શુષા કરનાર દાસીઓને)
ચેલણાદેવીને ભૂખી યાવત્ આર્તધ્યાનમાં ડૂબેલી તે શ્રેણિક રાજાને ચેલણા નામે રાણી હતી, જોઈ, જોઈને જ્યાં શ્રેણિક રાજા હતો ત્યાં ગઈ, તે રાણી અતિ સુકમળ યાવત્ ભાગ ભગવતી જઈને બંને હાથ જોડીને આવર્તપૂર્વક મસ્તક વિચરતી હતી.
પર અંજલિ રચીને શ્રેણિક રાજાને આ પ્રમાણે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
