________________
ધર્મકથાનુયોગ–મહાવીર-તીર્થમાં મૃગાપુત્ર કથાનક : સૂત્ર ૧૮૯
ત્યારે તે મૃગાદેવીએ ભગવાન ગૌતમ- સ્વામીને આ પ્રમાણે કહ્યું –“ ભગવનું ! સ્વામીને આ પ્રમાણે કહ્યું કે “ હે ગૌતમ- તમે પણ મુખ વસ્ત્રિકા વડે મુખને બાંધો.” સ્વામી! તે તેવા પ્રકારના જ્ઞાની કે તપસ્વી
ત્યારે તે ભગવાન ગૌતમવામીએ પણ કોણ છે? કે જેણે તમને પ્રથમ તો આ મારો
મૃગાદેવીના કહેવાથી મુખવસ્ત્રિકા વડે પોતાનું ગુપ્ત રાખેલો અર્થ વૃત્તાંત) શીધ્ર પણે કો?
મુખ બાંધ્યું. કે જેથી તમે આ અર્થે જાણો છો ?'
ત્યાર પછી તે મૃગાદેવીએ અવળું મુખ ૧૮૫. ત્યાર પછી ભગવાન ગૌતમ સ્વામીએ મૃગ
રાખી ભૂમિગૃહનું દ્વાર ઉઘાડ્યું. ત્યારે તેમાંથી દેવીને આ પ્રમાણે કહ્યું મારા ધર્માચાર્ય
દુર્ગધ નીકળી જેવી કે મૃત સર્પના કલેવરની શ્રમણ ભગવંત મહાવીર છે કે જેણે આ વૃત્તાંત
હોય અથવા મૃત ગાયના કલેવરની હોય અથવા કે જે તમે ગુપ્ત રાખેલ છે તે મને બતાવ્યો
મૃત કૂતરા, બિલી, મનુષ્ય, ભેંસ, ઉંદર, ઘોડા, કે જેનાથી આ વૃત્તાંત હું જાણું છું.”
હાથી, સિંહ, વાઘ, વરુ કે ચિત્તાના કલેવરની મૃગાદેવી ભગવાન ગૌતમસ્વામીની સાથે હોય અથવા મરેલા, સડેલા, ગળી ગયેલા આ અર્થની વાતચીત કરતાં હતાં ત્યારે જ જાનવરો દ્વારા ખાવાથી વિકૃત થયેલા દુર્ગધી મૃગાપુત્ર દારકનો ભોજન સમય પણ થયો
અને કીડાઓથી વિંટળાયેલ, અસ્વચ્છ, વિકૃત હતા.
અથવા ડરી જવાય તેવા મડદાની હોય. શું
ખરેખર તે એવી દુર્ગધ હતી ? ૧૮૬. ત્યાર પછી તે મૃગાદેવીએ ભગવાન ગૌતમ
ના, આ અર્થે યોગ્ય નથી, તે દુર્ગધ તો સ્વામીને આ પ્રમાણે કહ્યું-“હે ભગવન ! આપ અહીં જ રહો જેટલામાં હું તમને
તેનાથી પણ અત્યંત અનિષ્ટ, અત્યંત અકાંત, મૃગાપુત્ર દારક દેખાડું.” એમ કહી જ્યાં
અપ્રિય, અમનોશ તથા મનને ન સારી લાગે ભોજનાલય હતું ત્યાં તે આવી. આવીને
તેવી તે ગંધ હતી. અર્થાત્ તે બધી દુર્ગધથી વસ્ત્રનું પરિવર્તન કર્યું. વસ્ત્રનું પરિવર્તન કરીને
પણ અધિક અસહ્ય તેની દુર્ગધ હતી. કાષ્ઠની ગાડી ગ્રહણ કરી. કાષ્ઠની ગાડી ગ્રહણ ૧૮૮. ત્યાર પછી તે મૃગાપુત્ર દારક તે વિપુલ એવા કરીને વિપુલ અશન, પાન, ખાદિમ અને એશન, પાન, ખાદિમ અને સ્વાદિમને વિષે સ્વાદિમ વડે તે ગાડી ભરી. વિપુલ અશન, મૂચ્છ પામ્યો, વૃદ્ધ (લુબ્ધ) થયો અને અણુપાન ખાદિમ અને સ્વાદિમ વડે તે ગાડી ભરીને પપન્ન એટલે આસક્ત થયો. આસક્ત થયા તે કાષ્ઠની ગાડીને ખેંચની ખેંચતી જ્યાં ભગ- અને તેમાં તલ્લીન થઈ તે વિપુલ અશન, વાન ગૌતમ સ્વામી હતા ત્યાં આવી. આવીને પાન, ખાદિમ અને સ્વાદિમનો તેણે આહાર તેણીએ ભગવાન ગૌતમસ્વામીને આ પ્રમાણે કર્યો. આહાર કરીને (કરવાથી) શીધ્ર પણે તે કહ્યું—“હે ભગવન્! તમે આવે, મારી આહાર વિધ્વંસપણાને પામ્યા (બગડી ગયા) પાછળ ચાલો. એટલામાં હું તમને મૃગાપુત્ર વિધ્વંસ પામીને ત્યાર પછી પરુપણે તથા દારક દેખાડું.” ત્યાર પછી તે ભગવાન ગતમ- રુધિરપણે પરિણમ્યો અને પછી તે પરુ અને સ્વામી મૃગાદેવીની પાછળ ચાલ્યા.
રૂધિરનો તેણે આહાર કર્યો. ૧૮૭. ત્યાર પછી તે કાષ્ઠની ગાડીને ખેંચતી ખેંચતી ગૌતમ દ્વારા મૃગાપુત્રના પૂર્વભવની પૃચ્છા–
જ્યાં ભૂમિગૃહ હતું ત્યાં આવી. આવીને ૧૮૯. ત્યાર પછી ભગવાન ગતમસ્વામીને તે તેણીએ ચારવડા વસ્ત્ર વડે પોતાનું મુખ બાંધ્યું. મૃગાપુત્ર દારકને જોઈ આવા પ્રકારનો ચિનમુખને બાંધતી તેણીએ ભગવાન ગૌતમ- વેલો, કલપના કરેલો, પ્રાર્થના કરેલ, મનમાં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
