________________
ધર્મકથાનુગ–મહાવીર-તીર્થમાં મૃગાપુત્ર કથાનક : સૂત્ર ૧૯૭
૬૧
લાગી–ઉદ્યમ કરવા લાગી. પરંતુ તે ગર્ભ - ત્યારપછી તે પરુનો અને રુધિરનો જ આહાર શાતને પામ્યો નહીં, પડયો નહીં, ગળ્યો નહીં કરે છે. અને મર્યાં પણ નહીં.
મૃગાપુત્રના જાત્ય-ધાદિ રૂપ જોઈને મૃગાવતીના ત્યારપછી તે મુગાદેવી જ્યારે તે ગર્ભને ઉકરડે ફેકવાન સંક૯પશાતન કરવા, પાલન કરવા, ગાલન કરવા કે ૧૯૮. ત્યારપછી તે મૃગાદેવીએ એકદા કદાચિતું મારણ કરવા શક્તિમાન ન થઈ, ત્યારે તે શાંત નવ મારા પરિપૂર્ણ થયા ત્યારે ને દારકને જન્મ એટલે શરીરે ખેદ પામી, તાંત એટલે મનમાં આપ્યો. તે દારક જન્માંધ ભાવતુ (જન્મથી જ . ખેદ પામી અને પરિતાંત એટલે શરીર અને મૂંગો ઇત્યાદિ) માત્ર ઈદ્રિના આકારરૂપ જ મન બંને વડે ખેદ પામી. તેમ જ અકામિન
હતા. એટલે ઇચ્છા રહિત અને અસ્વવશ એટલે
તે સમયે તે મુગાદેવીએ તે દારકને ફંડ પરાધીન થઈ તે ગર્ભને મહા દુ:ખે વહન
(અંગોપાંગ રહિત) અને અંધ જોયો. જોઈને કરવા લાગી. .
તે ભય પામી, ત્રાસ પામી, ઉદ્વેગ પામી, તથા ગર્ભગત મૃગાપુત્રને રાગાતક
તેણીને ભય ઉત્પન્ન થયા. તેથી તેણીએ ધાત્રી
માનાને બોલાવી, બોલાવીને આ પ્રમાણે કહ્યું – ૧૯૭. તે દારક ગર્ભમાં હતો ત્યાંથી જ તેને આઠ
હે દેવાનુપ્રિયે ! તું જા, આ દારકનો એકાંત નાડીઓ શરીરની અંદર વહેતી હતી એટલે
ઉકરડામાં ત્યાગ કર.” રૂધિરાદિકને સ્રવતી હતી, આઠ નાડીઓ શરીરની
૧૯૯. ત્યારે તે ધાય માતાએ ‘બહુ સારું” એમ બહાર વહેતી હતી એટલે પરુને ઝરતી હતી.
કહી મૃગાદેવીના એ કથનને સ્વીકાર કર્યો, તે સોળ નાડીઓમાં આઠ નાડીઓ પરુને વહન
સ્વીકાર કરી જ્યાં વિજય ક્ષત્રિય હતો ત્યાં કરની હતી અને આઠ નાડીઓ રુધિરને વહન :
આવી બે હાથ જોડી આવર્ત પૂર્વક મસ્તક કરતી હતી. તે આ પ્રમાણે-બબે એટલે ચાર
પર અંજલિ રચી આ પ્રમાણે કહ્યું – “હે નાડીઓ કાનના છિદ્રમાં વહેતી હની (તેમાં બે
સ્વામી ! મૃગાદેવીએ નવ માસ પરિપૂર્ણ નાડીઓ પરુને વહેતી હતી અને બે નાડીઓ
થયે દારકને પ્રસવ્યો છે યાવત્ તેની ઈદ્રિયોને રુધિરને વહેતી હતી. એ જ પ્રમાણે સર્વત્ર
આકાર માત્ર જ છે. તે વખતે તે મૃગાદેવીએ જાણવું.) બળે એટલે ચાર નાડીઓ નેત્રના
તે દારકને હુંડ (અંગોપાંગ રહિત) અને અંધ છિદ્રમાં વહેતી હતી, બલ્બ એટલે ચાર નાડીઓ
જોયો. જોઈને તે ભય પામી, ત્રાસ પામી, ઉદ્વેગ નાસિકાના રંધમાં વહેતી હતી, તથા બબ્બે
પામી તથા તેણીને ભય ઉત્પન્ન થયો. તેથી એટલે ચાર નાડીઓ કેડાનાં હાડકાંને વિષે
તેણીએ મને બોલાવી. મને બોલાવીને આ વહેતી હતી. ( આ પ્રમાણે સોળ નાડીઓ
પ્રમાણે કહ્યું કે–હે દેવાનુપ્રિયા ! તું જા. આ વહેતી હતી.) તે સોળે નાડી ક્ષણે ક્ષણે એટલે
દારકને એકાંત ઉકરડામાં ત્યાગ કર. તો હે વારંવાર પરુને અને રુધિરને ઝરતી ઝરતી
સ્વામી ! આપ આશા આપો-કહો કે તે દારકને રહેતી હતી.
શું હું એકાંતે ત્યાગ કરું કે ન કરું?” - તે દારક ગર્ભમાં હતો ત્યારથી જ તેને અગ્નિક એટલે ભસ્મક નામનો વ્યાધિ પ્રગટ
મૃગાપુત્રનું ભૂમિગૃહમાં સ્થાપનથયેલો છે. તેથી તે બાળક જે કાંઈ આહાર ૨૦૦. ત્યારપછી તે વિજય ક્ષત્રિય તે ધાત્રી માતાની કરે તે તરત જ વિધ્વંસને પામે છે, અને પાસેથી આ અર્થ (વૃત્તાંત) સાંભળી તે જ પરુપણે તથા રુધિરપણે પરિણામ પામે છે. પ્રમાણે સંભ્રાંત થઈ ઊઠીને ઊભા થયે, ઊભે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
