________________
ધર્મકથાનુગ– મહાવીર-તીર્થ માં મૃગાપુત્ર કથાનક : સૂત્ર ૧૮૦
•
૫૫
ભગવંત મહાવીર સ્વામી બિરાજી રહ્યા હતા ત્યાં ૧૮૨. ત્યાર પછી તે ભગવાન ગૌતમસ્વામી શ્રમણ આવ્યા, આવીને તેમણે શ્રી શ્રમણ ભગવાન ભગવંત મહાવીરસ્વામીની આજ્ઞા અનુમતિ મહાવીરની ત્રણ વાર દક્ષિણ દિશાથી પ્રારંભ મેળવી હર્ષિત અને સંતુષ્ટ થઈ ભગવાન કરી દક્ષિણ બાજુએ પાછા આવવા રૂપ પ્રદક્ષિણા મહાવીર પાસેથી નીકળ્યા. નીકળીને અત્વરિત કરી, પ્રદક્ષિણા કરી વંદન નમસ્કાર કર્યા, વંદન એટલે મનની સ્થિરતાને લીધે શીધ્રતા રહિતનમસ્કાર કરી અતિ દૂર નહીં તેમજ અતિ પણે ભાવ (કાયાની ચપલતા રહિતપણે, ભ્રાંતિ પાસે નહીં તેવી રીતે ઉચિત સ્થાને બેસીને રહિન યુગપ્રમાણે પૃથ્વીને વિષે જોનારી દષ્ટિ વડે) વિનયપૂર્વક વંદન નમસ્કાર કરી તેમની સામે ઈર્યાસમિતિને શોધતા શોધતા જ્યાં મૃગગ્રામ બંને હાથ જોડી સેવા કરતાં આ પ્રમાણે નિવેદન નગર હતું ત્યાં આવ્યો. આવીને મુગગ્રામ કર્યું
નગરના મધ્ય ભાગે થઈને જ્યાં મૃગાદેવીનું હે ભગવંત ! શું કોઈ પુરુષ જન્મથી જ ઘર હતું ત્યાં આવ્યા. અંધ અને જાલંધકરૂપ એટલે કે પ્રથમથી
૧૮૩. ત્યારે તે મૃગાદેવીએ ભગવાન ગૌતમસ્વામીને જ જેને કુત્સિન અંગરૂપ નેત્રનું અંધારું
આવતા જોઈને હષ્ટ-તુષ્ટ, આનંદિન ચિત્તવાળી ઉત્પન્ન થયું હોય તેવો હોય ?
પ્રીમિના, પરમ પ્રસન્ન અને હર્ષ થી વિકસિત ભગવાને કહ્યું –હા એવો પુરુષ પણ હોય છે.
હદયવાળી થઈ પોતાના આસન ઉપરથી ઊભી ભગવાન દ્વારા મૃગાપુત્રના સ્વરૂપનું નિરૂપણ થઈ સાત-આઠ ડગલા આગળ જઈ ત્રણ વાર ૧૮૦. ગૌતમે પૂછયું-“હે ભગવન્ ! કેવી રીતે તે આદક્ષિણ-પ્રદક્ષિણા કરી વંદન નમસ્કાર કરી પુરુષ જ માંધ અને જાલંધરૂપ હોય છે?” આ પ્રમાણે બોલી—“ હે દેવાનુપ્રિય ! આપને ભગવાને ઉત્તર આપ્યો-“હે ગરમ ! આ
અહીં આવવાનું શું પ્રયોજન છે તે કહો.” જ મૃગગ્રામ નામના નગરમાં વિજય નામના
ત્યારે ભગવાન ગૌતમસ્વામીએ મૃગાદેવીને ક્ષત્રિયનો પુત્ર મૃગાદેવીનો આમજ મૃગાપુત્ર આ પ્રમાણે કહ્યું—“હે દેવાનુપ્રિયે ! હું તમારા નામને દારક છે તે દારકને હાથ નથી, પગ પુત્રને જોવા માટે શીધ્રપણે આવ્યો છું.” નથી, કાન નથી, આંખ નથી, નાક નથી-કેવળ
ત્યાર પછી તેને સાંભળીને) તે મૃગાદેવીએ તે અંગોપાંગાની આકૃતિ માત્ર જ છે.
મૃગાપુત્ર દારકની પછી થયેલા ચાર પુત્રોને તે મૃગાદેવી તેને ભોંયરામાં ગુપ્ત રાખી સર્વ અલંકાર વડે વિભૂષિત કર્યા, કરીને ભગપાલન-પોષણ કરતી રહે છે.
વાન ગૌતમ સ્વામીના પગમાં પાડયા (નમાડયા). ગૌતમની મૃગાપુત્રને જોવાની આંભલાષા
પગમાં પાડીને આ પ્રમાણે કહ્યું “હે ભગવનું ! ૧૮૧. ત્યાર પછી તે ભગવાન ગૌતમસ્વામીએ આ મારા પુત્રોને જુએ.”
શ્રમણ ભગવંત મહાવીર સ્વામીને વંદના કરી, ૧૮૪. ત્યારે તે ભગવાન ગૌતમસ્વામીએ મૃગાદેવીને નમસ્કાર કર્યા, વાંદી નમસ્કાર કરી આ પ્રમાણે આ પ્રમાણે કહ્યું-“હે દેવાનુપ્રિયે ! હું તારા કહ્યું-“ હે ભગવાન ! હું આપની આશા આ પુત્રોને જોવા શીધ્રપણે આવ્યો નથી, મેળવી, અનુમતિ મેળવી તે મૃગાપુત્ર દારકને પણ જે તારો મોટો મૃગાપુત્ર દારક જન્માંધ જોવા ઇચ્છું છું.”
અને જાત્યંધકરૂપ છે, તથા જેને તું ગુપ્ત ભગવાને જવાબ આપ્યો-“હે દેવાનુપ્રિય ! ભૂમિગૃહને વિષે રાખીને ગુપ્ત રીતે ખાનપાન જેમ તને સુખ થાય તેમ કર (તારી ઈચ્છા દ્વારા સાવધાની સાથે જેનું પાલન-પોષણ કરી પ્રમાણે કરી.'
રહી છે, તેને જોવાને હું શીધ્રપણે આવ્યો છું.”
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
